Ғұмырын ғылымға арнаған

Отандық ғылымға еңбегі сіңген ғалымдардың тізімінде есімі ерекше аталатын жандардың бірегейі – Майя Шығаева. Қазақ ғылымының дамуына жарты ғасырдан астам ғұмырын арнаған микробиолог, биотехнолог, эколог, ҚР ҰҒА академигі, биология ғылымының докторы, профессор Майя Хажетдинқызы биыл 85 жасқа толып отыр. Бүгінде Әл-Фараби атындағы ҚазҰУ-де биология және биотехнология факультетінің құрметті кафедра меңгерушісі болып қызмет ететін ғалымның мерейтойы жақында қара шаңырақта салтанатты түрде аталып өткен еді.

Академик Майя Шығаева 1927 жылы Ресей­дің Астрахань қаласында дүниеге келген. Жасынан білім-ғылымға деген құш­тар­лығымен, еңбекқорлығымен ерек­шеленген талдырмаш қыз күрделі де жауап­ты мамандықты таңдайды. Ол Алма­ты мемлекеттік медицина институтын та­мам­дап, алғаш еңбек жолын 1949 жылы бітір­геннен  кейін  Қаз КСР ҒА микро­био­ло­гия және вирусология институтында ас­пи­рант болып бастап, директордың ғы­лыми жұмы­сы жөніндегі орынбасарына дейін көте­ріледі.
Майя Шығаеваның тұсында қазақ әйел­дерінің арасынан ғалымның шығуы өте сирек кездесетін құбылыс еді. Алайда Майя Хажетдинқызы отбасында аяулы жар, балаларына қамқор ана бола жүріп, ғы­лымға да үлкен еңбек сіңірді. Ғалым бүгінге дейін 300-ден аса ғылыми жұ­мыс­тың, соның ішінде 10 монография, үш оқу құралы, екі оқулық, екі оқулыққа қо­сым­ша­ның авторы, 43 авторлық куәліктің иегері ре­тінде ғылыми ортаға танымал.
Ғалымқайыр Мұтанов, ҚазҰУ ректоры:
– Қазақстандық ғылымның мақ­та­ны­шы Майя Хажет­дин­қызы – білімі теле­гей теңіз, ең­бегі бар­шамызға өне­ге ке­меңгер жан. Биология ғы­­лы­­мының да­муына үлкен қадам­­дар жасаған ғалы­м­ның ізденістері, еңбегі тек өз елі­мізде ғана емес, алыс-жақын ше­тел­­дер­де де үлкен бағасын алған. Майя апайдың ғылыми жұмыс­та­ры бір төбе, сондай-ақ шәкірт тәр­­биелеудегі ұстаздығы мен ада­ми қасиеті құрметке лайық. Ол кісіден дәріс алып, тәрбие көрген шәкірт­те­рінің ішінен жеті ғылым докторы, 40-тан аса ғылым кан­ди­даттары бүгінде өз еліміздің түкпір-түкпірінде және шетел­дер­дің жоғары оқу орындарында, ғы­лы­ми-зерттеу институттарында еңбек етіп жүр.
«Ұстазы жақсының ұстамы жақ­сы» демекші, нағыз ұла­ғатты ұстаз шәкірттеріне тек білмегенін білдіріп қана қоймай, өмірде әр­кім өз орнын табу үшін жас ұр­пақ­тың бойына адами қа­сиет­тер­ді да­рытуды мақсат етеді. Өзі тәр­бие­леген шәкірттерін мамандықтарына адал болуға баулыған Майя Шығаева жо­ғары мектеп проб­ле­маларын зерттей оты­рып, іргелі және қолданбалы ғылыми жұмыс­тар атқаруға қауқарлы ғы­лы­ми-пе­да­гогикалық ұжым қалып­тас­тыр­ды. Сөй­тіп, оның бас­шылы­ғымен елімізде мың­да­ған ғылыми жә­не педагог мамандар дайын­далды.
Ұлағатты ұстаз, білікті ғалым М.Шы­ғае­ваның ғылыми-педагогикалық және қо­ғамдық жұмыстары еленбей қалған жоқ. Ол ҚазКСР Жоғарғы Кеңесінің гра­мо­та­сымен, «Халықтар достығы», «Парасат» ордені және «Еңбек ардагері» медаль­да­рымен марапатталды. 2000 жылы АҚШ-тың биография институты Майя Шы­ғае­ваны ­«2000-жыл әйелі» құрметті атағына лайық деп тапты. 2004 жылы «Қазақстан Рес­публикасы ғылымының дамуына қос­қан үлесі үшін» төсбелгісімен, 2009 жылы Әл-Фараби атындағы ҚазҰУ-дың 75 жыл­ды­ғына орай, «Үлкен Алтын белгі» ме­да­лімен марапатталды.
Есімі «Қазақстанның Алтын кітабына» енген Майя Хажетдинқызы өзінің өмірлік серігі, Ұлы Отан соғысының ардагері Қайсар Қасымбековпен бірге төрт перзент тәрбиелеп өсірді. Өнегелі отбасынан тү­леп ұшқан ұлдары Болат, қыздары Сәуле бүгінде Қазақ ұлттық университетінде қыз­мет етеді. Тағы бір қызы Зарема Аме­ри­каның белгілі ғылыми-зерттеу орталығында еңбек етіп жүр. Жар сүйіп, бала тәрбиелеп, сүйікті кәсібінде үлкен жетістіктерге жеткен Майя апай – әйел бақытын иеленген жан ретін­де көпшілікке үлгі. Бүгінде Майя Хажет­динқызы – немере, шөберелерінің қызы­ғына бөленіп отырған ардақты әже. Осынау көктемнің әсем мерекесі 8 Наурыз халық­аралық әйелдер күні қарсаңында Майя апайға мықты денсаулық тілейміз.
Райхан Сыдықбекова, Биология және биотехнология кафедрасының доценті, биология ғылымдарының кандидаты