АЛАШ СӨЗІ

Бізге не қалды?
Тұрар Рысқұлов (1894-1938)
«Өкімет өкілдері өздерінің орыс­тарын қорғауды, оларды жақсылап тамақтандыруды, жақсылап киін­діруді, өз үйлерін бөтен біреудің жібек матасымен және басқа да қымбат бұйымдармен безендіруді ғана біл­ді. Ал біздерге, мұсылмандарға не істеді? Тамақтандырды ма? Жоқ! Киін­дірді ме? Жоқ! Егер киіндірсе, кедейлер жалаңаяқ жүрер ме еді?! Біз­дің үйімізде не қалды? Жыртық көрпе ғана қалды. Басқа түк те қалған жоқ!»
(Тұрар Рысқұловтың «Төңкеріс және Түркістанның жергілікті халқы» кітабынан)

Алаштың біртуар азаматы, белгілі қоғам және мемлекет қайраткері Тұрар Рысқұлов Түркістан Республикасының шынайы саяси-мемлекеттік егемендігі жолындағы саяси күрескері болды. Қазан төңкерісінен кейін Әулиеатада уездік Совдепті басқарды. Бұл істе ерекше көзге түсіп, көп кешікпей ол Түркістан Советтік Социалистік Автономиялық Рес­публикасының өкімет құрамына енді. Мұнда ол РКП (б) Мұсылман бюросын бас­қарды, ТурЦИК председателінің орын­­басары, одан кейін председателі бол­­ды.
1920 жылы мамыр айында Ленин­нің қабылдауында болғаннан кей­ін Мәскеуде қалып, ұлттар мәселесі жө­ніндегі Халық комиссары, Сталиннің орынбасары бол­ып тағайындалды.
Рысқұлов 1922 жылдың күзінде Түркістан Республикасына Совнарком председателі болып қайта оралды.
1926 жылдан бастап РСФСР Халық­комкеңесі төрағасының орынба­сары болып тағайындалып, осы қызметті 1937 жылдың мамыр айына дейін, яғни жала жабылып, жазықсыз жапа шеккенге дей­ін атқарды.