Сұлтан Бейбарыстың 800 жылдығын жоғары деңгейде өткізуді ұсынды
Биыл Қыпшақ даласының тумасы, аты аңызға айналған, Мысыр мен Сирияның билеушісі Байбарыс сұлтанның 800 жылдық мерейтойын атап өтеді.
Байбарыс Қара теңіздің солтүстігіндегі Дешті Қыпшақ деген жерде дүниеге келген. Жас кезінде моңғолдарға тұтқынға түсіп, Дамаск саудагері әл-Имад ад-Даигге 800 дирхамға құлдыққа сатылған. Құлдың көзіндегі тікенді байқаған саудагер мәміледен бас тартады, бірақ құлды мәмлүк әмірі Ала ад-Дин Әйтегін (Айдакин) әл-Бундукдар сатып алады. Жас жігіт Байбарыс әл-Бундукдари деп атала бастады.
Барлық сатып алынған құлдар сияқты Ніл өзенінің Рода аралына оқуға жіберілген Байбарыс да тамаша әскери қабілеттерін көрсетті. Әйтегін әл-Бундукдар мәмлүктерден айырылып қалғанда, Байбарысты Мысырдың Айюбид сұлтаны әс-Салих Айюб ибн Мұхаммед байқап қалып, өзінің жеке гвардиясының бір бөлігінің қолбасшысы болады.
Мысырдың басында Бейбарыс сұлтан крестшілер мен моңғолдардың Сирия мен Палестинадағы шабуылдарына сәтті тойтарыс берді.
- – Сұлтан Бейбарыс – бірегей тұлға, мұсылман әлемінің жарқын қолбасшыларының бірі. Ол бітімгершілік саясатын жүргізіп, көрші мемлекеттермен дипломатиялық қарым-қатынас орнатуға тырысты. Сұлтан мешіттер мен медреселер салды, Мысыр мәдениетін дамытты. Көзі тірісінде ол жеңістердің әкесі атанған. Ол біздің даладан шыққандықтан Қазақстан үшін үлкен маңызға ие. Бейбарыс атамекенінен жырақта жүргенде түркіге тән биік қасиеттерді көрсете білді, – дейді Шоқан Уәлиханов атындағы Тарих және этнология институтының баспасөз хатшысы Гүлнәр Бөрібаева.
Ұлы қолбасшының мерейтойы жылында ауқымды халықаралық шаралар күтілуде. Еске салайық, өткен жылы сенатор Нұртөре Жүсіп Сұлтан Бейбарыстың 800 жылдығын жоғары деңгейде өткізуді ұсынған болатын.
- – 1989 жылы түсірілген «Сұлтан Бейбарыс» телефильмін араб және ағылшын тілдеріне аударуды ұйымдастыру және Мысырда көрсету, Бейбарыс бастаған қыпшақ сұлтандары туралы деректерді шетелдіктерге арналған тарих оқулығына енгізу мәселесін қарастыруыңызды сұраймыз, Елбасының тапсырмасына сәйкес әзірленген. Жазушы-драматург Отарбаевтың «Сұлтан Бейбарыс» пьесасын Мысыр сахнасында қою, сондай-ақ Сұлтан Бейбарыс туралы Мысырдың 30 сериялы фильмін қазақ тіліне аударып, халыққа ұсынудың маңызы зор, деді сенатор.
Сондай-ақ Мысырдағы қыпшақ сұлтандары туралы сирек кітаптар мен қолжазбалардың көшірмелері мен электронды нұсқаларын ғылыми айналымға енгізу жоспарлануда.
А.Нурай
