Мәжіліс «Қазақстан Республикасының Әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодексіне жерлердің пайдаланылуы мен қорғалуын мемлекеттік бақылау мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтыру енгізу туралы» заң жобасын екінші оқылымда қабылдады, деп хабарлайды Azattyq Ruhy тілшісі.
Сондай-ақ Әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодекске жердің пайдаланылуы мен қорғалуын мемлекеттік бақылау мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтыруларды Мәжіліс екінші оқылымда қабылдады.
Депутаттардың ұсынысы бойынша шетелдік жер пайдаланушыларға жалпыға ортақ жайылымдар мен шабындықтарды, ауыл шаруашылығы мақсатындағы жерлерді заңсыз бергені үшін, бос жер учаскелері және жоспарланған аукциондар туралы мәліметтердің ашықтығын қамтамасыз етпегені үшін; және жер заңнамасын басқа да бұзушылықтар үшін әкімдіктердің лауазымды тұлғалары әкімшілік жауапкершілікке тартылады.
«Қазақстан Республикасының Әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодексіне жерлердің пайдаланылуы мен қорғалуын мемлекеттік бақылау мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтыру енгізу туралы» Қазақстан Республикасы Заңының жобасы «Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне жер қатынастарын дамыту мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» 2021 жылғы 30 маусымдағы заң ережелерін іске асыру үшін әзірленді.
Заң жобасында жер заңнамасының жекелеген ережелерін бұзғаны үшін әкімшілік жауапкершілік белгілеу және жердің пайдаланылуы мен қорғалуын мемлекеттік бақылауды жүзеге асыратын органдарға әкімшілік істерді қарау және тиісті жазалар қолдану жөніндегі өкілеттіктер беру көзделеді.
Палата заң жобасын 2022 жылғы 28 желтоқсанда бірінші оқылымда мақұлдады.
Мәжіліс депутаттары құжатты дауысқа салып, тиісті қаулыны қабылдады.
Жерді пайдалануды шеителдіктерге берместен бұрын елімізде пайдаланылмайтын жайылымдық жерлерді мемлекетке қайтару бойынша ауқымды жұмыс атқарылып жатыр. «AMANAT» партиясы арнайы «Жер аманатын» да іске қосқан болатын.
Осы мәселе бойынша депутат Екатерина Смышляева жер мәселесіне қатысты ҚР Премьер-министрі Әлихан Смайыловқа депутаттық сауал жолдады.
«Қазіргі уақытта «AMANAT» партиясы «Жер аманаты» жобасын іске асырып жатыр, ол қазақстандықтардың қолдауын тауып, ауыл тұрғындарының ең өзекті мәселелерінің бірі – заңсыз басып алынған жерлерді қайтару мәселесін шешіп жатыр. Бүгін біз адамдарға 3 млн гектардан астам ауылшаруашылық жерлерін қайтардық, олардың басым бөлігі жайылымдық жерлер. Мұндай әділеттілікті қалпына келтіру жұмыстарының қарқыны мен дәлдігі көбінесе ғарыштық бақылаудың соңғы технологияларының нәтижесінде мүмкін болды», - деді Смышляева.
Ол атағандай, елді мекендердің шекаралары, жер учаскелерінің мақсаты және олардың нақты уақыттағы жай-күйі туралы нақты және тәуелсіз ақпаратты KazEOSat отандық спутниктері береді.
«Суреттерді спутникпен келісуге немесе бұрмалауға болмайды. Космомониторинг-бұл жер қатынастары саласында ғана емес, жер қойнауын пайдаланудың барлық түрінде ашықтықтың кепілі. Алайда жақын арада біздің қазақстандық жүйе бұл міндеттерді атақара алмауы мүмкін, ондай жағдайда біз жер қойнауын қолмен басқаруға қайта оралуымыз мүмкін. Дәл осы тәсіл жерді заңсыз басып алуға ықпал етті, латифундистердің көптеген қисық сызбасына жол берді, олар халықтың пайдасына жұмыс істемеді», - дейді депутат.
Смышляева бұдан бетер қателік біздің жерді шетелдік спутниктік топтарға (Ресей, Қытай, АҚШ) зондтауға беру екенін айтады.
«Техникалық параметрлерге сәйкес «KazEOSat-1» және «KazEOSat-2» спутниктерінің белсенді қызмет ету мерзімі 2021 жылы аяқталды. Оларды ауыстырудың болмауына байланысты пайдалану 2023 жылдың соңына дейін ұзартылды. Осы уақыт ішінде құрылғыларды ауыстыру керек. Бұл ретте 2020 жылдан бастап қолданыстағы «KazEOSat-2» жерсерігін ауыстыру үшін «KazEOSat-MR» орта ажыратымдылықтағы жерсеріктер тобын құру жобасы Ұлттық экономика министрлігінде экономикалық сараптамадан өту кезеңінде тұрып қалды. 4 рет құжат ресми түрде қарауға енгізілді, бұл бірнеше рет жұмыс тәртібінде болды. Алайда ТЭН әр түрлі себептермен пысықтауға оралды: баға жоспарға сәйкес келмейді, оның өтелуіне күмән келтіріледі», - дейді ол.
Смышляеваның айтуынша, біздің отандық дизайнерлер әдемі «бизнес-жоспар» үшін құрылғылардың құнын, оған сәйкес сапалық сипаттамаларын екі есе төмендетуге көшті.
«Бірақ бұл да көмектеспеді. Жоба қайтадан пысықтауға қайтарылды. Мұндай «нарықтық» және «терең бюрократиялық» тәсіл ғарыштық мониторинг, құрылған платформалар мен геосервистерді толтыру және өзектендіру аясында экономика салаларын қашықтықтан зондтау мен цифрландырудың бүкіл жүйесінің тіршілігін қамтамасыз етуге қауіп төндіреді. Сонымен қатар адал кеңістіктік деректердің болмауы Мемлекет басшысының реформаларын және «АМАNАТ» партиясының әділдікті қалпына келтіру және жерді адамдарға қайтару жөніндегі жұмысын айтарлықтай қиындатады және баяулатады. Осыған байланысты «АМАNАТ» партиясының фракциясы ведомствоаралық түсініспеушілік мәселелерін шұғыл шешуді сұрайды», - деді Смышляева.
Сондай-ақ Мәжілістің жалпы отырысында осы жер мәселесін депутат Берік Дүйсенбинов те көтерген болатын.
«Қай облысқа бармасаңыз, жолдың оң жағы да, сол жағы да әкімнің жері. Қайтып жатқан жер жоқ. Мал ұстап, егін егіп отырған кісілер жерге зәру болып отыр. Жердің иелерін тақтаға жазып қоюға кім кедергі? Өскеменге барсаңыз жердің бәрі Даниал Ахметовтікі, Павлодарға барсаңыз Бақауовтікі, Астананың маңы Шөкеевтікі. Оны айтуға қорқып отыр бәрі. Халықтың бәрі наразы болып отыр. Мал ұстап отырған кісілерге жер жетпей жатыр. Осыны қашан қолға аласыздар?» - деді депутат Берік Дүйсенбинов Ауыл шаруашылығы министрлігін сынға алған еді.
«Жер аманаты» комиссиясы іске кіріскелі былтыр қоғамдық жайылымдардың тапшылығы 29 млн га-дан 8 млн га-ға дейін қысқартылған.
Солтүстік Қазақстан, Ақмола және Алматы облыстарында 11 мың үлескерге 500 мың га-дан астам жер қайтарылды. Тексерістер олигополиялардың қолдануындағы ең жақсы және құнарлы ауылшаруашылық жерлерін, жайылымдар мен коммерциялық учаскелер анықталған.
Сондай-ақ игерілмеген жерді мемлекетке қайтару тиімді бола түсуі үшін «AMANAT» партиясы жанындағы «Жер аманаты» комиссиясының бастамасымен jerkarta.gharysh.kz геосервисі іске қосылды.
Аталған сервис мемлекет меншігіне қайтарылған жер учаскелеріне мониторинг жүргізуге, оның қайда орналасқанын, контурын анықтауға, сондай-ақ ауданы мен меншік иесі немесе жер пайдаланушысы туралы мәліметтер алуға мүмкіндік береді.
Интерактивті картаны Ауыл шаруашылығы министрлігі мен Цифрлық даму, инновациялар және аэроғарыш өнеркәсібі министрлігі әзірледі. Комиссияның «жедел желісіне» тұрғындар тарапынан 2,5 мыңнан астам өтініш келіп түскен.
Айта кетейік, «Жер аманаты» комиссиясы былтырғы шілде айында құрылды. «AMANAT» партиясының төрағасы Ерлан Қошанов жайылымдық жер мәселесі Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаевтың жеке бақылауында екенін үнемі айтып келеді.
«Былтыр Президент игерілмей жатқан жерлерді мемлекетке қайтарып алу туралы Үкімет пен Бас прокуратураға арнайы тапсырма берген болатын. Бұл жұмысқа «AMANAT» партиясының жанынан құрылған осы біздің «Жер аманаты» комиссиясы да белсенді ат салысып келеді. Мәселен, бүгінде еліміз бойынша 5 миллион гектар жер мемлекет меншігіне қайтарылса, оның нақты 3 миллион гектары «Жер аманаты» комиссиясының тікелей араласуымен іске асты», — деді Ерлан Қошанов.
Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев осы мәселелерді Ұлттық қоғамдық сенім кеңесінде көтерген болатын.
«Көкейкесті мәселенің бірі – жер және оны тиімді пайдалуға қатысты. Жақында Ақмола облысына жасаған сапарымда ауыл шаруашылығы мақсатындағы жерді тиімсіз пайдалану жайында назар аудардым. Бұл бағытта менің ұстынымым – бекем. Жерді игере алатын адам ғана – оның иесі болуға лайық. Дегенмен, тәжірибе көрсетіп тұрғандай, жердің тиімсіз пайдаланып жатқанын анықтау өте қиын. Сондықтан, мұндай мәселеде асығыс шешім қабылдай алмадық. Сондай-ақ, ауыл шаруашылығын пайдалануды мемлекеттік бақылау заманауи технологиялар арқылы бақылауды енгізу керектігі көрініп тұр. Ұлттық комиссия мүшелері пайдаланылмай жатқан және тиімсіз пайдаланылып жатқан жерді бақылау үшін ғарыштық мониторингке көшудің қажеттігін атап өтті», - деген еді Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев.
Марья Айдарбаева