Таяуда Алматы гарнизонының №97617 әскери бөлімінде бір тәулік ішінде араға екi-үш сағат салып, мерзімді әскери қызметін атқарып жүрген екі сарбаз өмірден озса, арада екі апта өтер-өтпесте осы әскери бөліммен көрші орналасқан №78460 әскери бөлімінде үш жылдық келісімшартпен қызмет атқарып жүрген тағы бір сарбаз өзіне қол жұмсаған. Жыл басынан бері еліміздің әскери бөлімдерінде 25 қайғылы оқиға орын алған. Ал бұл өткен жылғымен салыстырғанда екі есеге аз екен (өткен жылы 48 қайғылы оқиға орын алған. Алда әлі алты ай бар екенін ұмытпаған да жөн). Ал бұған қуанасыз ба, әлде...
«Жас өркен» ЖШС бас директорының орынбасары, Ауған соғысының ардагері
Дүйсен Мүсірәлі:
– Әскер деген – темірдей тәртіп. Тәртіп деген – ұрып-соғу емес. Әскери тәртіп әскери жарғымен жүзеге асырылуы тиіс. Бірақ, өкінішке қарай, біздің елдегі әскери бөлімдерде сол тәртіп жоқ болып тұр. «Балық басынан шіриді» демекші, ең сорақысы – қызметке жаңа барған офицерлерді бұрыннан қызмет етіп келе жатқан офицерлердің ұрып-соғуы орын алып жататынын естіп жүрмін. Осыны естіп, көріп жүрген сарбаздар не істемейді? Қатаң тәртіп орнатып, әлімжеттікке жол берген офицерлерді қатаң жазалау керек. Бейбіт күнде сарбаздың өлуіне қалай жол беруге болады? Біз Ауған соғысында қаза болған әрбір солдат үшін дұшпаннан кек алуға серт беретінбіз. Бір-бірімізге туыс-бауыр болдық. Әрине, мен соғысты тілемеймін. Бірақ жастар бір-бірімен туыс-бауыр болса екен деймін.
22 жастағы сарбаздың өз өмірін қыршынынан қиюына не себеп? Оқиға орнында тексеру жұмыстарын жүргізген тергеу тобының анықтауынша, сарбаз өз бөлмесінде асылып қалған. Өлім алдында жазған хатта кінәлілердің аттары да аталған көрінеді. Қылмыстық іс те қозғалыпты. Ал солай-ақ болсын. Кінәлі сарбазды тауып абақтаға жабайық. Онымен неге жетісеміз? Он екіде бір гүлі ашылмаған екі боздақтың бірі өлді, екіншісі түрмеге жабылды. Осымен «жабулы қазан жабулы» деп қоя салуымыз керек пе? Өлген боздақтың ата-анасының бетіне қалай қараймыз? Командирлердің өз ісін дұрыс атқармағандығының салдарынан қылмыскер болып отырған сарбаздың ата-анасының жан күйзелісін кім ескереді? Неге осындай орны толмас оқиғалардың орын алуына жол беріп отырған офицерлер ескертумен ғана шектеліп қала бермек. Ең басты кінәлілер де солар емес пе? Егер олар өздерінің міндеттерін адал орындаса, мұндай қайғылы оқиға орын алмас еді ғой.
Кейбіреулер «әскер – өмір мектебі, ол мектептен әрбір азамат өтуі керек» деп жатады. Ия, әскер – өмір мектебі. Таласымыз жоқ. Ал бірақ сол мектепте, бейбіт күнде 18 жасқа жаңа толған бейкүнә жастар қыршын кетіп жатса, ондай мектептің керегі не?
«Жастарымыздың бойында патриотизм төмен болып барады» деген пікірді де жиі естіп жатамыз. Кінәлайтындар да аз емес. Ал неге патриоттық сезім төмен? Осындай сауалды ортаға тастай қалсаңыз, әскерилер – жастарды, жастар – қоғамды, қоғам – билікті, билік әскерилерді кінәлайды. Байқасаңыз бұл – шеңбер. Ал шеңбердің басы да, аяғы да жоқ. Яғни кінәліні таба алмайсыз. Мүмкін жастардың патриоттық сезімінің төмен болуының бір ұшы осында жатқан шығар.
Еліміздің әр аймағында әскери борышын өтеп келген жастарды әңгімеге тартып, білгеніміз – барлық әскери бөлімдерде командирлер білегі жуан 4-5 жігіттің басын қосып, оларға еркіндік беріп, сарбаздардың тәртібін қадағалауды тапсыратын көрінеді. Ал өз кезегінде олар сарбаздарды әскери жарғыда (уставта) көрсетілмеген қызметтерді атқаруға мәжбүрлейді. Айтқандарын орындамағандарды ұрып-соғып, білгенін жасайды. Ал командирлер казармаларды бақылаудың орнына, үйінде жылы төсекте жатады. Оның нәтижесі, міне су бетіне қалқып шығып отыр.
Әскери тәрбие – патриотизмді адам бойына сіңіруде үлкен үлес қосатын сала. Әскер нағыз ер-азаматтарды, патриоттарды тәрбиелеп шығаратын зауыт, фабрика деп айтуға болады. Мұнда адам психологиялық, моральдық, дене шынықтыру, тағы басқа тұрғыда шыңдалып шығады.
Кезінде ата-бабаларымыз жау шапқан кезде жүректерінде үрей, жау алдында қорқыныш дегенді білмеген. Олардың ойларында бір-ақ мақсат болған, ол — туған жерді, туған елді жаудан қорғап, аман алып қалу.
Ал бүгінгі күні бірін, «грузь 200-бен» үйіне, екіншісін мерзім жүктеп темір тордың арғы жағына жіберсек, онда жастардың санасына патриотизмді қалай ұялатамыз?
Билік басында елім-жұртым дейтін, ел тағдырына немқұрайды қарамайтын азаматтар болса, бұл мәселені «ұзын арқан, кең тұсау» етпей, шешетін кез келген сыңайлы.
Әскери борышын өтеп жүрген сарбаздардың ата-аналарына тілеріміз – Алла жар болып, балаларыңыз отан алдындағы борышын абыроймен атқарып, отбасыларыңызға аман оралғай.
Отан алдындағы борышын өтеп жүрген әскердің әкесі Әріпбек:
– Баламыз осы көктемде әскер қатарына қызмет етуге кетті. Әскери бөлімдерде орын алып жатқан жағдайларды естігенде жүрегіміз ауырып, таңды ұйқысыз атырамыз. Анасы «астыңдағы көлікті сатып, баланы әскерден алып қал» деп қанша айтса да көнбей қойып едім. Қазір өкінемін. Солай істеуім керек екен. Патриоттық сезімі биік болсын, Отан алдындағы борышын өтесін дегенім еді. Ендігі тілегіміз – Жаратушы жар болып, отбасына баламыз аман оралсын.