Мәскеу метросында «Алматы» бекеті ашылды
Осы аптаның басында Мәскеу метросында «Алматы» атты қазақы ою-өрнекпен безендірілген стансының ашылу салтанаты өтті. Қазақстан мен Ресей арасындағы достық, ынтымақтастық және өзара көмек туралы келісімнің 20 жылдығы қарсаңында ашылған бұл стансының «Алматы» атануы екі елдің қарым-қатынасын нығайта түспек.
2010 жылдың 20 қыркүйегінде сол кездегі Қазақстанның Ресейдегі Төтенше және өкілетті елшісі З.Тұрысбеков пен Мәскеудің экс-мэрі Ю.Лужков арасында өзара келісім жасалып, Мәскеудегі салынып жатқан метро бекетінің бірін «Алматы» деп атауға уағдаласқан болатын. Артынша Қазақстан тарапының демеушілері стансы ішін қазақы нақышта әрлеу үшін 7-8 млн доллар көлемінде қаржы бөлетінін де айтып еді. Бұл игі шара осымен ғана тоқтап қалмай, Алматы шәрінің әкімдігі мен Мәскеу шаһарының мэрі де келіссөздер жүргізіп, Алматы метросының бір стансысына «Мәскеу» атын бермекке сөз байласқан еді. Енді, міне, сол бастаманың айы оңынан туып, мәскеулік жолаушылар күніне қазақтың тарихи қаласының атын естіп, Мәскеу үшін шайқаста шейіт болған қазақтың батыр ұлдарын жиі еске алатын болды. Өйткені стансының ашылу салтанатында сөйлеген сөзінде Мәскеу мэрі Сергей Собянин: «Метроның «Алматы» атты стансысын ашу арқылы біз Мәскеу үшін жанын қиған қаһарман панфиловшыларға тағзым етіп отырмыз», – деп атап көрсетті. Сонымен қатар мерекелік шарада арнайы театрландырылған қойылым ұйымдастырылып, Ұлы Отан соғысы кезіндегі әскери киімдерді киген әртістер өнер көрсетіп, 1941 жылғы Мәскеу түбінде қиян-кескі шайқаста фашистерді жер жастандырған Панфилов дивизиясының ерлігін ел есіне түсірді. Бұл тағзымның өз кезегінде Қазақстан тарапына да берері мол. Себебі 1935 жылы ашылған Мәскеу метросы қазір жалпы қалалық жолаушы тасымалының 56 пайызын қамтамасыз етіп отыр, яғни аталмыш метроға орташа есеппен күніне 7 миллионнан 9 миллионға дейін жолаушы мінеді деген сөз. Мұнымен қоса, әр бір жарым минут сайын осы стансыдан бір пойыз өтіп тұрмақ. Осыншама жиілікте жүйткитін пойыздардағы жолаушының құлағына тәуелсіз елдің жетістігі минут сайын жаңғырып тұрса, Қазақ елі ұлдарының ерлігі насихатталып жатса, одан асқан мерей бар ма?!
Стансының ашылу салтанатында осы жайды Ресейдегі Қазақстан елшісі Ғалым Оразбақов тілге тиек етіп, жаңа стансының атауының мәні зор екенін атап өтті. «Бұл мәскеулік жолаушылар үшін тек жайлы жаңа стансы ғана емес, бұл – Қазақстан мен Ресей, қала берді, қазақтар мен орыстардың арасындағы қатынастардың белгісі», – деді ол. Мәскеу қалалық заңнамасында аумақтық бірліктерге, көшелерге, метростансыларға атау беруді белгілі бір сараптамадан өткеннен кейін ғана Мәскеу үкіметі жанындағы уәкілетті орган жүзеге асыратыны белгілі. Мәскеу метросы стансысына қазақы атау беру идеясы көтерілгенде еліміз тарапы стансыға «Қазақстан» атауын беру керектігі жөнінде сөз етіп көрген болатын. Десек те, Мәскеу қаласының басшылығы бұл атауды қанағаттандырмай, «Алматы» атауына тоқтаған. Оған себеп Мәскеу метро стансыларының біреуіне ғана жалпы елдің аты берілгендігінде болып отыр. 1952 жылы ашылған «Белорусская» метро стансысынан кейін Мәскеу тарапы өзге елдің атын метро стансысына бермеген екен. Десек те, Мәскеу саяси тұрғыда қарым-қатынасты нығайту мақсатында ірі мемлекеттерге қатысы бар кейбір «Алматы» секілді тарихи атаулардан ат-тонын ала қашқан емес. Олар мүмкіндігінше мәскеуліктердің талабына сәйкестендіріп, метро стансысына атау беру кезінде тарихи-географиялық ерекшеліктерге де мән бере отырып жүзеге асырып келеді. Демек, бұл «Алматы» атауы бізге сол тарихи-географиялық негізі бар, тарих тұрғысынан алғанда өміршең бастама екенін аңғартып отырғандай. Тағы бір айта кететін жайт, осы «Алматы» стансысы 1985 жылы Қазақстан астанасының құрметіне қойылған Алматы көшесінің маңында орналасып отыр.
Осы орайда «Алматыметроқұрылыс» АҚ жасап жатқан Алматыдағы «Мәскеу» метро стансысының да құрылысы қарқынды жүріп жатқанын айта кету қажет. Бұл «Мәскеу» стансысы Абай даңғылы мен Өтеген батыр көшелерінің тоғысқан тұсында бой түземек.
