Бүгінде әлем елдері сан алуан әскери-қорғаныс техникасымен мақтанып жатқан кезде, еріксіз қазақ жерінің тұтастығы мен ел тыныштығын ойлайсың. Әлбетте, бізде де әскери техника бар. Алайда кәсіби мамандар жетіспейді. Себебі әскери білім беру жүйесі бір жолға қойылмаған. Осының бәрі Астанада өткен «Әскери білім берудің бүгінгі жай-күйі және даму болашағы» тақырыбындағы I Халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференцияда кеңінен талқыға салынды.
«Елім, жерім!» дейтін курсанттарды анықтай білу керек
Шыны керек, соңғы 20 жылдың ішінде еліміздегі әскери білім беру саласында сан алуан өзгерістер болды. Әрбір министрдің келуімен барлық жұмыстар жаңаша атқарылып, әскери маман даярлаудың әдіс-тәсілдері мың құбылып тұрды. Алысқа бармай-ақ қояйық, Мұхтар Алтынбаевтың 12 жылдық қызметі кезінде әскери кафедралардың барлығы өз түлектеріне «Запастағы лейтенант» шенін беріп тұрды. Даниал Ахметов келіп, ол жүйенің «шикілігін» тапты. «Жоғары оқу орындары жанындағы әскери кафедралардың білім беру деңгейі лейтенантқа сай келмейді», – деді министрлік. Соның нәтижесінде, барлық әскери кафедралар сержанттарды дайындауға көшті. Ал Әділбек Жақсыбековтің келуімен «запастағы лейтенанттың» қайта оралғанын жақсы білеміз. Міне, осы іспетті саяси өзгерістердің Қазақстандағы әскери білім беру жүйесіне кері ықпалын тигізбесе де, оң әсер еткен жоқ. Бізде сонау 90-жылдардан бері АҚШ, Ресей, Түркия сияқты шетелдерде әскери мамандарды даярлау тәжірибесі әлі күнге дейін бар. Ол мемлекеттер болса, офицерлерді өзге елде емес, өз жерінде оқытады. Онымен әскери білім беру жүйесін барынша жетілдіруге тырысады.
Игорь СОБОЛЕВСКИЙ, Беларусьтың ұлттық техникалық университеті Әскери-техникалық факультетінің оқу-әдістемелік бөлім бастығының орынбасары:
– Алдымен білім беру жүйесін бір жолға қойып алған дұрыс. Содан кейін оның сапасын көтерген жөн. Мәселен, біз курсанттарды оқытып қана қоймай, оларға дәріс беретін офицерлердің біліктілігін көтеру мәселесіне де ерекше көңіл бөлеміз. Әскери кафедраға келетін офицердің практикалық тәжірибесі мол. Оған дау жоқ. Алайда осы әскери тәжірибені жас ұрпаққа жеткізу үшін педагогикалық дайындық болуы тиіс. Сол себепті бізде кафедра оқытушыларын педагог-психолог ретінде дайындаудың бірыңғай жүйесі қолға алынды. Ал дарынды жастардың әскери жолын ашу үшін оларға магистратура мен аспирантураға түсуге көмектесеміз. Оларға барлық жағдай жасалады. Өйткені ондай курсанттардың бойында өз Отанын қорғауға деген үлкен ұмтылыс болады.
Қазақстанның әскери білім беру жүйесін жетілдіруге болады
Бүгінде Қазақстандағы әскери білім беру жүйесін жетілдіру бойынша нақты ұсыныстар бар. Алайда қорғаныс министрлігі онымен келісіп отырған жоқ. Себебі соның нәтижесінде біраз кадрлық өзгерістер болуы әбден мүмкін. Мәселен, тарих ғылымының докторы, полковник Мұхтар Серікбаев еліміздегі әскери білім мен ғылымды басқару жүйесін түбегейлі өзгерту қажет деп санайды. «Ұлттық қорғаныс университетін Астанаға көшіргеннен кейін әскери білім беру саласындағы оқу-әдістемелік жұмыстың сапасын көтеру мақсатында Қорғаныс министрлігі жанындағы Әскери білім беру және ғылым департаментінің құзыретін Ұлттық қорғаныс университетіне беріп, оған барлық әскери білім беру ошақтарын бағындыру қажет. Онымен біз бірыңғай оқу-әдістемелік, идеологиялық әрі тәрбие беру ортасын қалыптастыра аламыз. Университет жанынан әкімшілік басқару, оқу-әдістемелік және идеологиялық тәрбие беру орталықтарын құрып, әскери стратегиялық зерттеулер институтын, сондай-ақ әскери ғылымдар академиясын қоғамдық ұйым ретінде ашқан дұрыс. Ал департамент қызметкерлері университет аппаратын күшейтсе болады. Осының нәтижесінде әскери саладағы мықты ғылыми, күшті инновациялық саясаттың негізгі міндеттерін орындау жұмысына бағыттауға болады», – дейді М.Серікбаев. Алайда оның бұл ұсыныстарын іске асыру қиынға соғатын сыңайлы. Себебі министрлік құрамындағы бір департаментті жабу оңай шаруа емес. «Мен еліміздің әскери білім беру жүйесін өзгертуге қатысты осы ұсыныстарымның барлығын бір жылдан бері жасап келемін. Әскери ғалымдардың көбісі қолдап отыр. Бірақ жоғары жақтан нақты шаралар қолға алынбайды», – деп налиды полковник М.Серікбаев.