Қалай десек те, Қазақ радиосына тең келетін радио жоқ

Раушан АЙТЖАНОВА, Қазақ радиосының ардагері, International Educational Center президенті:

– Раушан апай, биыл радио­жиі­лік­те қазақ үнінің естіле бастағанына 90 жыл толып отыр. Біз жас журналистер буы­ны­нан­быз ғой. Жас буын өткенді біле­мін десе де, білмейді, заманы басқа. Сон­дық­­тан радио ардагерлерінің ес­те­лігі біз үшін қашанда қымбат әрі қа­шан­да бей­мәлім. Ра­диода еңбек еткен ке­зіңізді қа­зіргі ке­зең тұрғысынан қа­лай ба­ға­лай­сыз?
– Қазақ радиосының 90 жылдығын үл­кен та­рихи оқиға деп есептеймін. Ол ақ­па­рат құ­­ралы ғана емес, өнер мен мә­де­ниет­тің, жыр­­дың, қазақтың зиялы аза­мат­та­ры­ның үлкен шаңырағы болды. Қазақ қо­ға­мының тұтас бір бөлігі Қазақ радиосымен бірге өмір сүрді, со­нымен бірге өнер жо­лын, еңбек жолын іздеді, Қазақ радиосымен қазақтың тілін үйренді, ғы­лымға ұмтылды. Қазақтың радиосы әр ша­ңырақта естіліп жатты. Радио­ның 90 жыл­ды­ғын айтқан кезде «оны бүгінгі кезеңге кімдер жеткізді?» деген сұраққа жауап беріп кету қажет. Бұл орайда қазақтың не­бір зия­лы­сы­ның, ақын-жазушысының, қоғам қай­рат­кер­ле­рінің ең­бегін айтқан жөн. Мен радиоға кел­ген кез­дің өзін алатын бол­сақ, ол кезеңде Ғабит Мүсірепов, Сәбит Мұ­қанов, Әбділда Тә­жі­баев, Тахауи Ахтанов сияқ­ты талантты ақын-жазушыларымыз әде­биет ре­дакция­сы­ның бірден-бір тірегі, қол­даушысы, жал­пы­халыққа қазақтың үнін тара­тушы бола білгенін атап өту керек. Латиф Ха­миди, Евгений Бру­си­ловский, Ахмет Жұ­банов сын­ды өнердің озық ойлы теоретиктері де радиода қызмет етті. Олар қазақтың әрбір әнін іздеді, оларды жеке-жеке талдады, ұлт­тық әуендерді бүгінгі ұрпаққа жеткізіп, көп­теген шығармаларға арқау етті. Мы­салы, Ев­гений Брусиловский қазақтың бір топ әні­нен «Қыз Жібек» операсын жазған бол­са, Ахмет Жұбанов халық әуендерін сим­фония­лық оркестр орындайтын туын­ды­ларға ай­нал­дырды. Мұқан Төлебаев, Мә­кәлім Қой­­шы­баев, Мансұр Сағатов, Нұр­ғиса Тілендиев шығармалары Қазақ радиосынан орын­да­лып, халық жүрегінен орын алып жат­ты, сол арқылы радиомыздың абыройын жо­ға­рылатты. Бір айта кетерлігі – сол кезең үшін ұр­паққа пайдасы бар, та­ғы­лымы мол хабар­лар мен шығармалар беріліп тұрмаса, ра­дио­ның құны бір тиын еді. Мысалы, қазіргі ра­дио­ны жаман деп айта алмаймын, бірақ ма­ған бір ұна­май­тыны – эфирдің алтын уа­қы­ты «Ал­ло, сә­ле­метсіз бе, кімге сәлем жол­дай­сыз?» деген әңгімемен өтетін болды. Бұ­рынғы ке­зең­де сәлем жол­дай­тын адам ұла­ғаты мол ар­дақты ана, халықтың өсіп-өр­кен­деуіне ең­бегі сіңген ғалым, қазақтың дала­сын­да мың­ғыртып малын айдап жүрген шо­пан, батыр, күні-түні шахтадан шықпайтын кен­ші, өнердің пұшпағын илеп жүрген адам болушы еді. Қа­зір кез келген адам, тіпті бес жастағы бала эфир­дің қымбат уақытын алып, бір-біріне сәлем жолдап, ән сұрайды. Осы­ның керемет бір тәрбиелік мәні бар деп айта ал­маймын. Одан гөрі белгілі бір ақы­ны­мыз­дың өлеңдер топтамасынан жыр оқылса не бол­маса бүгінгі жастардың көз­қа­расына қатысты пікірталас, ток-шоу жүр­гі­зілсе, мы­са­лы бүгінгі білім беру мен өнер­дің деңгейі жө­нінде немесе жас­тар­дың сая­си партия­лар­ға көзқарасы туралы. Эфир­де осындай та­қы­рып­тарға қатыс­ты қызу пікірталастар жүріп жат­са, онда басқа әңгіме. Қай­тыс бо­лып кет­кен адамның дауысын беріп тұ­рып, іле-шала «Нұр-Мұқасан» дуэтін тың­даңыздар» дей са­лады. Қазақтың тарихы үшін бүгін де қа­жет, өткен де қажет, бірақ оның бәрін сауат­ты түр­де саралай білу ке­рек. Халқымыздың қай мұ­расы да ба­ғалы. Бірақ эфирден «Бал­қа­диша» әнінен кейін бірден қазіргі заманғы бір тыр­қылдақ ән берілсе, ол екеуі екі бөлек дү­­ние болған­дық­тан, үйлесім таппай тұра­ды. Со­нымен бірге халық­тың сұранысына ие ха­бар­лар аз. Көбі үстірт хабар. Дегенмен өмір бүгін­гі­мен тоқ­та­майды. Радионың бү­гінгі ха­бар­­ла­рын түгел на­шар деуге бол­май­ды. Қа­зіргі өміріміздің тынысына сай радио да жа­ңа­рып келеді.
– Сіз қазақ кәсіби музыкасының не­гі­зін қа­лаушы Ахмет Жұбановтан дәріс алып қана қоймай, онымен және Ми­на Сейіт­қызы, Әнуарбек Нығ­мет­жан­ұлы сияқты қазақтың дикторлық мек­тебінің танымал өкілдерімен бірге қызметтес болдыңыз...
– Қазақ радиосының 90 жыл жасауына ал­дыңғы буынның зерделі, ойы өткір ата-әжелері үлесін қосты ғой. Мұндай адамдар, әри­не, кейінгі жастардың арасынан да шы­ға­тынына күмән келтірмеймін. Қазіргі жас­тар­дың ара­сын­да да талантты қыз-жігіттер, ор­таға ой тас­тай алатын адамдар бар. Со­лар­дың бәрінің еңбегі еліміздің, хал­қы­мыз­дың рухани өсіп-өнуіне арналса деп ойлаймыз. Өзіме кел­сек, Қазақ радиосында 30 жылдан артық еңбек еттім. Радионың қорына 280-нен астам хабар қалдырдым. Мысалы, «Өмір өт­келдері» циклы бұрынғы өтіп кеткен та­лант­­тарымыздың дау­сын, өне­рін баян ететін хабар болса, «Мені тер­­бетіп жүреді ылғи», «Әсем ән» атты хабар­лар жастардың шығар­ма­шылығына ар­на­ла­ды. «Маэстро Ғабит Несіп­баев» деген хаба­рым бар. Мұхит күй­ші­нің айшықты той­ларына ар­нал­ған «Ұр­па­ғы­мын Мұ­хит­тың» деген ха­бар жасадым. Үрия Тұр­ды­құ­лова, Шора Үм­бет­әлиев, Суат Әбусейітов сияқты өмірден өтіп кет­кен халық әртіс­те­рінің шығармашылық пор­треттерін радио қорына қостым. Дири­жер­ларымыз ту­ра­лы көптеген хабар жасадым. Белгілі тұл­ға­лар­ға арналған хабарларды айта берсем көп. Олар­дың біразын әлі күнге дейін эфирге сұрап алып жатады. Демек, бұлар – мен үшін немесе арамыздан өтіп кеткен адам­дар үшін емес, жас ұрпақ үшін жасалған дү­ние­­лер. Осы хабарлардың ішінен бір сөйлем бол­са да, жастардың санасында қалып жат­са, бағ­дар­лама өз міндетін атқарды деген сөз. Қазақ радиосында менімен бірге қа­жырлы еңбек еткен адамдар көп болды. Дүйсенбек Қанат­баев­тың «Сыр сандығы» қандай?! Хұс­ман Егесіновтің «Дөңгеленген дүниесі» неге тұрады?! Қазақтың Левитаны бол­ған Әнуар­бек Байжанбаевтың даусы­ның өзі неге тұ­ра­ды?! Сауық Жақанова мен Әнуарбек Бай­жан­баевсыз бірде-бір көркем хабар жазыл­май­тын. Мансұр Сағатов му­зы­ка редакциясын бас­­қар­ды, Ілия Жақанов өнер туралы көп хабар жа­са­ды. Таңат Дос­баев режиссерлер тобын бас­қар­ды. Қазақ­тың тілін бұзбай, ше­бер аударма жасай білген Светлана Мусина сияқты ма­ман­да­ры­мыз болды. Үмітжан Бал­тае­ва соңғы ха­бар­ларды эфирден шашасына шаң жұқ­тырмай бере білді. Сәркен Оспанов аға­мыз «Шалқар» радиосын құрудың басы-қасында жүрді. Қазақ әндерінің інжу-мар­жан­дарын орын­дап, күй­табаққа жазған со­лис­теріміз Лаки Кесоглу, Зей­неп Қой­шы­бае­ва, Люция Тө­ле­шева, Венера Қар­мы­сова, Суат Әбу­сейі­тов­тер еді. Біздің өз ор­кестріміз, эстра­далық-камералық оркес­трі­міз болды. Ол кез­дегі радионың бүкіл бол­мысы, тіршілігі бү­гінгіден әлдеқайда өзгеше еді. Кеңес Ода­ғы құлап, бәрі қайта құрылған уақытта ра­дио­ның осы болмысын сақтап қалу ақшаға келіп ті­рел­ді. Менің күні бүгінге дейін жүре­гім­ді ауыр­татыны – сол кезеңде тиын-тебеннің жетіс­­пеу­ші­лігі­нен қазақтың әрбір үйінде естіліп тұрған «Шалқар» радиосының жабы­лып қалғаны. Қазіргі «Шалқар» әр үйде ес­тілмейді. Ке­зін­де оны шетелдегі қазақтар да тың­дайтын. Олар­дан мыңдаған хат келіп жата­тын. Дей тұр­ған­мен қазіргі кезде де бәрібір Қазақ радиосына тең келетін радио жоқ. Қан­ша кемшілігі болса да, ар жағында тап­тал­ған жолы бар, терең ба­засы бар, алтын қо­ры бар. Жуырда Ғабит Мүсірепов пен Ғаби­­ден Мұс­та­фин­нің достығы туралы ша­ғын, әзілге құрылған хабар болды. Бұ­р­ынғы ха­барлардан алынған. Сондай та­маша бол­ды! Қазіргі ұрпаққа терең мағлұмат бе­ретін хабар­лар­дың әлі де болса, бар екеніне қуанамын.
– Қазір телевизия мен радиодағы дик­­­торлыққа қатысты дау да, сын да аз емес. Бұған себеп – бір кездері дик­тор­лық­қа ай­рықша көңіл аударылса, бүгінде ақпаратты кө­зімен көріп, құ­лағымен еститін, өзі жазатын жур­на­лис­тердің ха­бар­­лағаны бағаланады. Сахна тілінің маманы оқыған жа­ңа­лықтан гөрі теле­жур­налист хабар­ла­ған жа­ңалық маңыз­ды­­рақ саналады. Ал сіз бұрынғы дик­торлық мектептің өкілі ретінде бұл пікірді қол­дамауыңыз мүм­кін, осы қарама-қай­шы­лықты қа­лай шешкен жөн деп ойлай­сыз?
– Егер журналист озық ойлы, даусы эфир­­ге жатық болса, сөйлеу тілі көркем әрі анық болса, оған қарсылығым жоқ. Мы­са­лы, ке­­зін­де біздің өзіміз де шетелдегі жур­налис­тер­дің жұмысына қызығатын едік. Оларда сол кездің өзінде сыртта репортаж жасап жүр­ген адам эфирге келіп те, тура сол қал­пында сөй­леп кете беретін. Міне, осын­дай шебер­лік­пен жасалып жатса, оның бөтендігі жоқ. Ал бізде көбіне олай бола бермейді. Сөйлеу тілінің таза­лығына қатысты мәселенің ара-жігі ажы­ратылуы үшін диктор деген адам міндетті түрде қа­жет. Теле­визияны алсақ, онда диктор­дың түрі эфирге келісіп тұруы керек. Көрермен оның келбетіне қарап, сө­зі­не қарап, ми­ми­касына қарап, ол хабарлап отыр­ған ма­те­риал­ды ұғына алады. Жүргі­зушінің түрі кө­рер­менге міндетті түрде әсер етеді. Ал ра­дио­дағы диктор даусының құдай берген ерекше тембрі бар адам болуы тиіс. Тың­дарман таза дикцияны естуі керек. Кейбір журналистер ке­ре­мет етіп жаза алға­нымен, оны соншама ке­ремет етіп, мәнерлеп оқи ал­мауы мүмкін. Міне, мұндай адамдар эфирдің артында қа­луы керек те, оған еш на­мыстан­бауы қажет. «Мен төмендеп қа­латын бол­дым» деп, эфирге шығуға ұмтылу дұрыс емес. Иә, біздің уа­қы­тымызда дау­сың эфирге кел­месе, сені эфирге шы­ғармайтын. Хабарды міндетті түрде дау­сы дұрыс диктор оқиды. Ол сөзді бұзбай, инто­нациясын келтіреді. Қай сөздің қай буынына екпін түсіру керектігіне дейін білетін олар. Сон­дай талап әлі күнге дейін бар болса да, қазір кез келген бала мик­­ро­фон алдына оты­рып, қалай болса, со­лай оқып бере салады. Хабар тілінің тазалығы – өте маңызды мәселе. Әсіресе бұл қазақ ті­лінің насихаты үшін керек. Қазір эфирден қа­қалып-ша­шалып, дұрыс сөй­лемейтін жас­тар қазақ тілі­нің жанашыры ретінде ойбай­лай­тынды шығарды. Қазақтың тілінің мәр­тебесін көтеруге жауапты адамдар – сөйлеу­ші­лер, жүйрік жур­на­листер, радио ше­бер­лері. Бұлар, ең алды­мен, тілдің таза­лығына атсалысуы керек. Ал ол үшін әрбір қазақ жур­налисі өзіне-өзі сынмен қарауы тиіс. Қазақша анық сөйлей алмайтын жур­на­лист қазақ тілін қорғап қарық қылмайды. Қа­зір оқу жүйесінің тө­мен­дігінен болса ке­рек, бұрын жур­на­лис­тика факультетін бітіріп кел­ген балалар оқы­ғандарын тәжі­рибемен жал­ғас­тырып, іліп әкетуге дайын болатын. Ал қа­зіргі түлектерді көріп жүрмін, тіпті адаммен сұхбат жүргізе алмайды. Бір ба­ла бірде менен: «Сіз радиоға қашан кел­діңіз?» деп сұрайды. Мен айттым: «Ба­лам, менің радиоға қашан келгенім ма­ңызды емес, Қазақ радиосының қорындағы дүние­лер маңызды». Сол сияқты кей­бі­реу­лер эфирге өнер адамын шақырып алып: «Сіз өнер­ге қалай келдіңіз немесе өзі­ңіз­ді та­лант­­ты­­мын деп ойлайсыз ба?» – деп тақ-тақ етіп оты­рады. Жұлдыз атаулының бәрі­­не қойы­­ла­ты­ны – осы сұрақтар. Осындай сұ­рақ бола ма?
– Шынымен де, қазіргі радио желі­ле­рінде жаңалықтарды сөйлеу де­фектісі бар, даусы жағымсыз, ин­тел­лекті төмен, қазақ­шасы нашар жүр­гізушілер де оқи­тын болды. Сондай ақ­парат құралы бас­шы­ларының мұн­дай жайтқа немқұрайды қарауының се­бебі неде деп ойлайсыз?
– Енді 90-жылдардан бастап, радио мен те­леарналарға бірінен соң бірі кім бол­са, сол басшы болып жатыр. Менің түсі­ні­гім­де, мұндай ақпарат құралына келген бас­шы өте шешен және сол саланың бүкіл бол­мысын ұғы­натын адам болуы қажет. Біздің бақы­ты­мыз­ға мен радиоға қызметке келген кезде Кен­­жеболат Шалабаев, Камал Смайыловтар басшылық етті. Басшылардың көп білетіндігі, ораторлығы журналистерді жетелеуге жақсы. Журналистің өзі де көп ізденуі керек, бірақ жастың аты – жас. Ел мойындаған тәжіри­бе­лі­лердің мектебін көру журналист үшін аса қажет. Қазір енді бас­шы­лардың бәрі қағаз­бас­ты. Олардың эфирдегі журналистерді ба­сы­­нан-аяқ тың­дап отыруға уақыты болмай­ды. Біздің кезі­міз­де басшылар өз ішіміздегі және штаттан тыс адамдарға эфир­ге шолу жа­­са­тып тұра­тын. Олар әр хабар­дың артық­шы­лығы мен кемшілігін қарап, ойларын, сын-ұсы­ныс­та­рын қағазға түсіріп әке­ліп бе­ретін. Бұл мәселе лездемеде тал­қы­ланатын. Осын­дай әдіс болмаса, эфирдегі кем-кетікті түзеу мүм­кін емес. Эфирді нашар жүргізетін адам да өзгелердің сынын ескеріп немесе өзін-өзі сынай білуі керек. Мен әлі күнге дейін бір ха­бар­ларды қарап отырып, «Қап!» сол кезде мынадай ой айтуға болар еді, соған менің білімім жетпеген екен, мы­на бір жерді дұ­рыс­тау­ға тәжірибем жет­пе­ген екен» деп отыра­мын.
– Соңғы кездері жиі айтылып жүрген бір мәселе бар – журналистерді қоғам­дық өмірдің түрлі саласына бейімделген ма­мандар арасынан дайындап шығару жө­нінде. Осы мәселеге қалай қарайсыз? Ке­лешектің журналистерін экономика, сая­с­аттану, халықаралық қатынастар, өнер­тану салаларынан іздеу керек пе?
– Мен бұған қосыламын. Мысалы, Ға­ділбек Шалахметов әуелде басқа ма­ман­дық иесі болатын. Бірақ өте шешен еді. Жур­на­листиканы кейін мең­геріп, білікті бас­шы бол­ды. Жалпы, жа­ра­ты­лы­сы­нан сөз­ге шебер, сөз құдіретін түсінетін, ойын анық жеткізе білетін адам журналист бола алады. Ол үшін жур­на­лис­тің дипломын алу міндетті емес. Кейде жур­налистика ма­ман­дығын бітіріп алған адам­дар өз ойын жет­кізе де, жинақтап, орта­ға да сала алмай жа­тады. Сіз айтып отырған мәселені біздің жур­на­лис­тиканың деңгейін көтерудің бір тәсілі деп білемін. Менің ма­ман­дығым – оркестр дири­жері. Бірақ дири­жер болып жұмыс істеген жоқ­пын. Ақтөбе педа­гоги­калық училищесін бітіріп, одан кейін Орал педагогика институтында сырт­тай оқып әрі мұғалім болып жұмыс істеп жүріп, кон­сер­ваторияға түстім. Жетім бала едім, бірақ музыкаға деген талабым, өнерге деген ынтам болғандықтан шығар, халық ас­пап­тары ор­кестрінің домбыра факультетіне оқу­ға қа­был­дандым. Ұлы Мұхиттың тұ­қымы – Құбыш Мұхитов деген профес­сор­дың класына тап болдым. Екінші мамандық ретінде оркестр дирижерлығын меңгердім. Дири­жер­лықты әуелі Евгений Трем­бо­вель­ский­ден, кейін Шам­ғон Қажығалиевтен оқыдым, дип­лом­дық жұмысымды Алда­берген Мырза­бе­ков­тен қорғадым. Еңбек жолымды Қазақ ра­диосының музыкалық редакциясынан бас­та­дым. Комментатор болдым, редактор бол­дым, хабар жаздым. Еш нәрседен қорыққан жоқ­­пын. Техниканы да, репортерлікті да мең­геріп алуға тырыстым. Көпшілік концерт залындағы 80 жолы бар үлкен пультті бас­қа­рудан қор­қатын. Сөйтсем, қорқатын дәнеңе жоқ екен, бі­луге тырысқан адам қай перне құ­лақтың дыбысы, қайсысы микрофон еке­нін анықтап, үйреніп алады. Ол кезде адам­ның сөйлеген сөзін таспаны қайшымен қиып-желімдеп отырып, монтаждаймыз. Қазір мұның бәрін компьютердің өзі жасайды. Радиода жұмыс істеп жүріп, журналист ма­ман­дығын да мең­геріп алдым. Бірақ қайталап айтарым: нағыз журналист үшін бұл – міндетті емес.
– Журналистің жұмысы көбіне небір құрбандықтарға баруды талап етеді. Адамгершілік тұрғысынан болсын, кәсі­би көзқарас тұрғысынан болсын. Сіз Қазақ радиосында кеңес дәуірі тұсында қыз­мет еттіңіз. Осы сала үшін әлде­қан­дай батыл­дық­қа барған кезіңіз туралы ай­тып бер­сеңіз.
– Ондай жағдай болды. Қызметке жаңа келген кезім, көп нәрсені біле қоймайтын жас едім. Бір күні Шекспирдің «Много шума из ничего» атты музыкалық картинасын эфир­ден берейін десем, әлгінің аудармасын тап­па­дым. Жазушылар одағына, әдебиет сын­шы­ларына хабарластым, ешкімнен жауап ала алмадым. Ресми аудармасы болмағаннан кейін оны эфирден «Айдағаның бес ешкі, ыс­қырығың жер жарады» деп беріп жібердім. Сәлден кейін «Өсебаев деген төраға шақырып жатыр» деді. «Сен, қыз, классиканы неге олай аударасың?» деді ол. Мен «Сіз ау­дар­ма­сын айтыңыз, мен түзе­тіп, тыңдар­ман­дар­дан кешірім сұрап, эфир­ден қайта айтайын» дедім. Ол «Сенің аудармаңның мағынасы дұ­рыс, бірақ мұндай батылдықтың керегі жоқ, жассың, байқау керек» деп шығарып салды. Мұны менің қате­лігім деп есептеуге болады. Ал бұдан бөлек, менің басшылармен келіспей қалып, қатты кеткен кезім де болды. «Маэстро Ғабит Несіп­баев» деген хабар жасарда кітап­ха­надан Шоқан Уәлиханов Финляндияда болған кезде орган үнін естігені жайлы бір мәліметті тауып алған едім. Органның аңы­раған аккордтарын естіген Шоқанның көз ал­дына қазақтың дала­сы келіп: «Шіркін, мы­нау қазақтың кең дала­сын­да ойналатын ас­пап екен» деп тамсанған. Аспаптың үнінен ерек­ше әсер алған ғалым бұл концерттен соңғы алтын ақшасын да аямапты. Мен қазақ­тың тұңғыш органшысы туралы хаба­рым­да «Шоқанның арманы орындалып, міне, орган қазақ даласына келді» деп жаз­ған­мын. Мұндай үзіндіні басшылар артық санап, қарсы болды. «Шоқанның бұл жерде не қаты­сы бар, алып тастаңыз» деді, мен кешегі арман­ның бүгін ақиқатқа айналғанын айтып, түсіндіріп жатырмын. Бірақ басшылар бәрібір келіспеді, содан кейін мен ерегісіп, хабарды жұлым-жұлым еткім келмей, эфирге мүлдем бермей қойдым. Сол кезде эфирге келіп, хабарды тыңдап кеткен Ғабиттің ғалым әкесі директорға барып, автордың Шоқан жайлы дерегі хабарға өте сәтті қосылғанын ай­тыпты. Бұдан кейін басшылар менен ха­бар­ды еш өзгертпестен эфирге беруді өтінді. Міне, кейде өзің анық біліп тұрған нәрсені осылай батыл қорғауға тура келеді.
– Бұрынғы әріптестеріңіздің көзі тірі­лерімен кездесіп, радиохабарлардың бүгін­гісі туралы әңгімелесіп тұрасыз ба?
– Иә. Қазақ радиосының «Алматы, алма­тин­цы» деген редакциясын басқарған Шол­пан Шәкірова деген журналист болды. Сол кісімен әлі күнге дейін хабарласып тұрамыз. Радиодағы бір бағдарлама көңілімізден шықпай жатса немесе, керісінше, бір сәтті жасалған дүние ес­тісек, бір-бірімізге қоңырау шалып, айтып оты­рамыз. Кейде музыкалық хабарларда әлде­қандай симфонияларды кез келген жерінен үзіп-жұлып беріп жатады. Тактының иә басы, иә аяғы жоқ болып шы­ға­ды. Бір әңгіменің бас-аяғын үзіп тастаса, не бо­лады?! Бұл да сол сияқты. Мұндай хаба­р­лар­ды музыкалық білімі бар адамдар әзірлеуі керек. Осындай нәрсе­лер­ді өзара талдап, талқылап отырамыз. Енді Қазақ радиосының 90 жылдығын тойлаудың қар­са­ңында жас жур­налистерге, жас ұрпаққа айтатын бір өтінішім бар: ол – қай кезде де істеп отырған жұ­мысыңа деген жауапкершіліктің болуы. Хабар­ды, шығарманы, бастық айтқан­дық­тан ғана жақсы жасамау керек. Өзің сүйіп, жақсы көріп отырғандықтан істеуің қажет. Тіпті дыбыс қо­рынан таспа алуға қажетті карточка жыр­ты­лайын деп тұрса, оны ешкім тапсыр­май-ақ өзің жөндеп қойғаның абзал. Жұ­мыс­тағы әрбір нәр­сеге асқан жауапкершілік қажет. Жас жур­на­лис­тер көненің көзін сақтап, жаңаны биіктете бер­сін!
– Әңгімеңізге рақмет!

Оқшау ой
Құрманғазы атындағы Қазақ ұлттық консерваториясының зертханасында ел арасынан жазып алынған, ешкім естімеген ән-күйлер таспа-таспа болып бос­қа жатыр. Мен кезінде бұл қордан Махамбеттің «Қайран, Нарын» және «Жұ­мыр қылыш» деген екі күйін кездейсоқ тауып алып, оларды нотаға тү­сіріп, сол бойынша дипломдық жұмыс қорғадым. Осындай зерттеуге зәру бо­лып жатқан дүниелер әлі де көп. Бірақ біз Затаевич жазып кеткен мың әннің айналасынан шыға алмай жүрміз. Беймәлім жатқан әндерді жарыққа шы­ғарғысы келетін, олардың тарихына үңілгісі келетін ешкім жоқ. Әйтеуір қазір­гі жастар бұрынғы термелерді қайта өңдеп, дүрсілдеген ән жасауды сәнге айналдырды, оған да шүкір. Өнер академиясының қорында да халыққа ұсы­нылмай, нотаға түсірілмей жатқан ән-күйлер жетерлік. Оны зерттеудің ор­нына қазір өнер адамдары ақша іздеп кетті. Қай жерде той барын біліп, со­ған барып, ақша алып қайтуды ғана ойлайды.