Қазақтың тұңғыш партиясы қалай аталды?

Өткен ғасырдың басында елімізде бірқатар партиялар құрылғаны белгілі. Десек те, қазақтың тұңғыш саяси партиясы ретінде қай партияны атауға болады. Ол партияны кімдер құрған? 
Ербол Малыбаев, Алматы облысы
Қазақ зиялылары құрған тұңғыш партия 1905 жылы желтоқсан айында Орал қаласында өткен сиез­де жасақталып, «Қазақ конституция­лық-де­мок­ратиялық партиясы» деген атауға ие болған. Бұл саяси ұйымды ұйымдастырушылар қатарында Б.Қа­ратаев, Ғ.Бердиев, М.Бақыт­ке­ре­ев т.б. қазақ зия­лылары болды. Осы сиезде «Қа­зақ конститу­ция­­лық-демократиялық пар­тия­сының» бағдар­ла­масы және жарғысы қа­был­данды. Бұл құжаттар татар тіліндегі «Әл- ғаср-ул-жәдид» газетінде жа­рия­ланған. Мәтін со­ңын­да «Қазақ конституция­лық-де­мок­ратия­лық партиясының» мүшелерінің есі­мі көр­се­тіл­ген. Мысалы, С.Қаратаев, Ғ.Бердиев, М.Ба­­қыт­­к­е­реев, И.Тоқбердиев, Х.Досмұхамедұлы, Н.Ип­­ма­ғамбетов, М.Мұқанов, Ғ.Рақымбердиев, Із­ба­­саров, Ү.Дүйсембин… Бағдарлама мына­дай бө­лім­дерден тұрады: азаматтардың негізгі еркін­дік­тері, патшалықтың қалпы, халықтың өзін-өзі билеуі, сот, дін, жер, алым-салық, жұ­мыс­шылар, мек­тептер, партия жұмысы. Бұл құ­жат – мерзімі жа­ғынан Қазақстандағы партия­лар тарихындағы ең алғашқы бағдарлама бо­лып саналады. Соған қа­рап, оны ұлт-азаттық қоз­ғалыстың алғашқы ке­зе­ңін­дегі маңызды оқи­ға деп қабылдауға да бола­ды деп білеміз.