Омарташылық та заманауи технологияны қажет етеді

Біздің ғасырымызға дейінгі заманда Мысырда балаларға күн сайын бал беріліпті. Өйткені бал жеген баланың ақыл-ойы жүйрік, есте сақтау қабілеті жақсы болатынын сол кезде-ақ білген. Мұндай тәжірибені қазір елімізде Омарташылар ұлттық одағы Қазақ тағамтану академиясымен бірлесіп жүргізуде. Шығыс Қазақстан, Солтүстік Қазақстан облысының және Алматы қаласының мектептерінде 1–4 сынып оқушыларына күн сайын бал беріледі. Бұл тәжірибе алдағы уақытта өзге облыстарда да жалғасын табары сөзсіз. Бірақ ол үшін ара шаруашылығын қарқынды дамыту қажет екені айқын.
Ендігі кезекте ауыл шаруашылығының  бас­қа салалары сияқты ара шаруашылығын кү­шейтіп, мұндағы еңбек өнімділігін арт­ты­ру міндеті тұр. Ол үшін омарталарды ірі­лен­діріп, еңбекті көп жұмсауды қажет ететін жұ­мыстарды механикаландыру, өнім шы­ғы­мын арттыру, ауыл шаруашылығы өнім­дерін тозаңдандыру, ара өсірушілерді материалдық жағынан ынталандыру қажет.
Мойындаған жөн, бүгінде омар­та­шы­лықпен айналысып, оны кәсіп етіп отыр­ған­дар кемде-кем. Ал, негізінде, омарташылық жай ғана кәсіп емес, онымен айналысқан адам­ды өзіне тартып, өмірлік ісіне ай­нал­дыратын қасиеті және бар. Өйткені бұл іс одақ, қоғам және отбасы мүшелерін бір іске жұ­мылдырады. Сондықтан да бұл шар­уа­ның ақыры отбасылық бизнеске ұласып жа­тады.
Осыдан үш жыл бұрын Сергей Те­ре­щенконың бастамасымен құрылған Омар­та­шылардың ұлттық одағы  индустриялық да­му бағдарламасын басшылыққа алып,  бел­сенді жұмыс жүргізуде. Осы мерзім ішін­де елімізде омарташылық кәсібін да­мытуда, бал және бал өнімдерінің адам ағ­за­сына пайдасын насихаттауда одақтың ат­қар­ған шаруасы ұшан-теңіз. Еске түсірсек, елі­міз 1991 жылға дейін бал шығарудан Ре­сей, Украина және Белоруссиядан кейін төр­тінші орында тұратын. Сол кездері Жа­пония, Германия, Оңтүстік Корея және өзге де еуропалық мемлекеттерге 50 мың тонна бал экспорттайтын. Сондықтан Омар­ташылар одағының алдына қойған мақсаты – өт­кен жетістіктерге қайта оралу. Ол үшін не­гізгі төрт міндетті шешу керек.
Біріншіден, жоғары сапалы бал беретін ара өсіретін зауыттар мен омарталар құру. Бұл орайда қазір Шығыс Қазақстан мен Оң­түстік Қазақстанда жұмыс қарқынды жүріп жатыр.
Екіншіден, бал өндірісі көлемін арт­ты­рып, алдағы кезеңде әр омарташы бір ұя­дан 50, 60, тіпті 100 келіге дейін бал жи­найтын деңгейге көтеру.
Үшіншіден, өндірілген өнімді тұ­ты­ну­шыға жеткізу. Егер әрбір қазақстандық жы­лына екі келі бал жесе, онда бір жылға 30 мың тонна бал қажет болар еді.
Төртіншіден, маман мәселесін шешу. Омар­ташы кәсібіне студенттерді да­йын­дауды қолға алу. Мәселен, Батыс Қазақстан об­лысының Саратов ауылындағы Саратов ауыл шаруашылығы колледжінде омарташы мамандығына оқытады. Әйтсе де омарташылыққа жоғары оқу орын­да­рында дайындау жағы кенжелеп қалды. 
«Бал-Ара» омарташылар ұлттық ода­ғының басты мақсаты ел ішіндегі омар­та­шылардың қызметін бірлесіп жүргізу, за­манауи технологияларды енгізу бойынша отан­дық және шетелдік ғылыми меке­ме­лер­мен бірлесіп әрекет ету. Тозаңдату тә­сі­лімен ауыл шаруашылығы дақылдарының өнім­ділігін орта есеппен 25-30 пайызға арт­тыру. Ел бойынша бал арасының жа­н­ұя­сын 2 миллионға жеткізу. Алдағы 10 жыл ішінде бал өндіретін ірі 10 мемлекеттің қатарына ілігу.
Айта кеткен жөн, өткен жылы қол жет­кізген ең басты жетістік – ұлттық одақтың Дү­ниежүзілік омарташылар қауымдастығы – Апимондияға мүше ретінде қабылдануы. Былтырғы қыркүйекте Аргентина астанасы Буэ­нос-Айресте Апимондияның 42-ші кон­гре­сі өтіп, оған біздің омарташылар да қа­тысты. Баяндама жасап, еліміздегі омар­та­шылықтың дамуы жайында әңгімелеп,  қол жет­кен жетістіктерімен таныстырды. Біздің омар­ташылар бұл елден ара шар­уа­шылығын дамытуға қажетті мағлұматтар алып, бал арасының ауруларына қарсы кү­р­ес тәсілдерімен танысты. Заманауи тех­но­ло­гиямен бал шығару жолдарын көріп, тә­жі­рибе жинақтады. Бұл бекер емес. Өйткені Аргентина әлем бойынша бал шығарудан ал­дына жан салмайтын мемлекет болып саналады. 
Алматы қаласында орналасқан шағын несие беруші мекемелер арқылы омар­та­шыларымызға омарта шаруашылығын өр­кен­детуге, заманауи  технологиялармен қам­тамасыз етуге несиелер беріледі. Шы­ғыс Қазақстан мен Оңтүстік  Қазақстандағы омар­ташылар соның арқасында шар­уа­шы­лыққа қажетті көтеріп-түсіретін ма­ши­налар, ара ұясын алып жүретін құ­рыл­ғы­лар­­ға қол жеткізді. Жұмысты ме­­­ха­ни­­калан­дыру бал арасының ұясын 250-300 ұяға дейін кө­бей­туге мұрша берді. Қа­зір бір бал арасын кө­теріп-түсіруге 40 се­кунд қана жұмсалады. Бал тартатын за­ма­науи құрылғыларды пай­да­лану өнімнің өзіндік құнын 25-30 па­йыз­ға кемітті.
Омарташылардың ұлттық одағының кө­мегімен Германия, Дания, Украинадан әке­лін­ген құюға және қаптауға арналған құ­рыл­­ғылардың көмегімен 2000 тонна бал ар­­найы ыдыстарда шығарылады.
Одақ төрағасының ұйымдастыруымен Из­раильге 29 омарташы барып келді. Үш ап­та Оңтүстік Қазақстан, Шығыс Қазақстан, Сол­түстік Қазақстан, Қостанай және Алматы об­лыстарының омарташылары бал арасын кө­бейту, ұясын қамтамасыз ету, апитерапия жайында мағлұмат алып, бал бөлетін өсімдіктер жүйесін жетілдіру жұмысымен танысты.
Алматы облысында бал беретін өсім­дік­тердің тұқымы себіліп, бал беретін ағаштар отыр­ғызылды. Мұндай шаралар ары қа­рай да жүргізілсе, мұның ара шаруашылығы ға­на емес, жалпы, қоршаған ортаға тигізер пай­дасы да мол болмақ.
Омарташылардың ұлттық одағы құ­рыл­ға­лы бұқаралық ақпарат құралдарында ара шар­уа­шылығынң  дамуын және бал өнім­де­рінің адам денсаулығына пайдасы жа­йында мақалалар жарық көріп, үгіт-насихат жұ­­мысы күшейгенін байқауға болады. Мә­се­­лен, одақ пен Шығыс Қазақстан об­лы­сы­ның әкімі Бердібек Сапарбаевтың қол­да­уы­мен «Қазақстанның бал беретін өсім­­діктері»  де­ген кітап жарық көрді. Оған елі­­мізде өсетін 200-ден астам ағаш-бұта ен­­гі­зілген. «Бал-Ара» омарташылардың ұлт­­тық одағының сайты тұрақты жұмыс іс­тей­ді. Бұл омарташыларға қолайлы, өйткені олар осы сайт (www.bal-ara.kz)  арқылы бір-бірімен байланыс орнатуға мүмкіндік ал­ды.
Елбасы Н.Назарбаевтың биылғы ха­лыққа Жолдауында атап көрсетілген ауыл шаруашылығын дамытуға арналған міндеттері еліміздегі омарташылықты дамытуға да қатысты. Өйткені ара шаруа­шы­лығының экспорттық әлеуеті зор және инновациялар енгізуге де мүмкіндік бар. Сондықтан алдағы 10 жылда бал өндіретін ірі 10 мемлекеттің қатарына еніп, 2030 жылы әлем бойынша бал өндіретін елдер­дің ішінде көшбасшыға айналамыз деген се­нім де жоқ емес.