Сарапшылардың болжамы бойынша Қатар сұйытылған табиғи газдың бағасын түсірсе, жаһандық нарықтың жағдайы қиындайды. Алайда құбыр арқылы газ тасымалдайтын мемлекеттерге қауіп төніп тұрған жоқ.
Газдың әлемдік бағасы түсіп кетті. Биылғы қыс жылы болғасын көгілдір отын көп жағылған жоқ. Содан сақтау қоймаларындағы шикізат жинала берді, жинала берді. Коронавирус пандемиясы да сұранысты күрт төмендетіп жіберді. Бүгінде сұйытылған табиғи газды жеткізуші негізгі мемлекет – Қатар қиын жағдайға тап болып отыр. Сарапшылар корольдік қазіргі дағдарысты еңсеру үшін баға соғысына баруы мүмкін деп отыр. Мұнай нарығында Сауд Арабиясы да тура солай істеген, деп жазады РИА Новости.
Жағдай мәз емес
Жыл басынан бері газдың құны екі есеге төмендеді. Еуропа мен АҚШ нарығында көгілдір отын ең төменгі бағамен саудаланып жатыр. Ондай бағалар соңғы рет 1999 жылда болған. Ал газ нарығы бірнеше проблемаға тап болды. Біріншіден, биылғы қыс жылы болды. Екіншіден, сұраныс болмағаннан кейін газдың көлемі көбейді. Енді, ұсыныс сұраныстан басым болып кетті. Ал коронавирус пандемиясы "жұдырықтың үстіне жұдырық" болды, сұраныс одан да төмендеп кетті.
Қазіргі кезде сұйытылған газдың біраз бөлігін өндіріп отырған Қатар мемлекеті үлкен шығынға батып жатыр. Оған шикізат өндіруді қысқартуға тура келеді, я болмаса, корольдік өз нарығын сақтап қалу үшін тұтынушыларға жеңілдік беріп, баға соғысын ашады. Қатар бағаны түсірмесе, нарықтың бір бөлігін Австралия жаулап алуы әбден мүмкін.
"Қазіргі кезде сұраныс төмен болып тұр. Ал шикізатты сақтауға біраз шығын кетеді. Әлемдегі сұйытылған табиғи газдың ірі экспортері нарық үшін күресті бастап кетуі ықтимал", – деп жазды Bloomberg.
Биыл ақпан айында Доха коронавирустың салдарынан сұйытылған табиғи газдың біраз бөлігін Азиядан Еуропаға бұрған болатын. Алайда ондай шараның көмегі аз болды. Пандемия Еуропаға да жетті. Ол жақта энергия ресурстарына, соның ішінде газға деген сұраныс күрт төмендеп кеткен.
Баға соғысы басталса, не болады?
Тығырықтан шығудың тағы бір жолы – шикізатты өндіруді қысқарту. Олай болса, Қатар өзінің батыл жоспарларын орындай алмайды. Өткен жылы қаңтар айында бұл мемлекет ОПЕК-тің құрамынан шығатынын мәлімдеді. Сөйтіп, сұйытылған табиғи газдың өндірісіне басымдық жасады. 2024 жылға дейін осы шикізаттың өндірісін жылына 77 миллион тоннадан 110 миллион тоннаға, ал 2027 жылы 126 миллион тоннаға жеткіземіз деген.
Сол кезде Қатардың энергетика министрі Саад бен Шрид Аль-Кааби осы жоспарды орындауға қажетті барлық ресурстың бар екенін мәлімдеген болатын. Атап айтқанда, Рас-Лаффан қаласына жақын жерде Солтүстік кені орнының жаңа учаскелері бар. Бұдан бөлек, 2024 жылға дейін корольдік газды сұйылтуға арналған төрт өндірістік желіні іске қосуды жоспарлап отыр.
Сарапшылардың ойынша, Қатарға шикізат көлемін қысқартуға тура келеді. Себебі, екі жылдан бері газ тасымалдайтың кемелердің тапшылығы барынша сезіліп отыр. Соның салдарынан шикізатты тасымалдау құны да өсіп кетті. Бірақ Қатар ештеңеге қарамай, баға соғысын бастайтын болса, газдың бағалары минусқа кетіп қалуы әбден мүмкін. Ондай жағдай сәуірде мұнай нарығында болған. Газды өндіру мүлдем тиімсіз болып қалады.
Кім ұтады?
Сарапшылардың болжамы бойынша Қатар сұйытылған табиғи газдың бағасын түсірсе, жаһандық нарықтың жағдайы қиындайды. Алайда құбыр арқылы газ тасымалдайтын мемлекеттерге қауіп төніп тұрған жоқ. Мәселен, Ресейдің ішкі нарығында сұйытылған табиғи газдың үлесі көп емес. Қазақстан да біраз шикізатты құбырмен жеткізіп отырады. Ал құбырмен жүретін газ ұзақ мерзімді келісімшарттардың негізінде тасымалданады. Тапсырыс беруші одан бас тартса, ірі айыппұлдарды төлеуге міндеттеледі.
Сарапшы Леонид Хасановтың айтуынша, Қатардың әрекетінен ең алдымен америкалықтар зардап шегеді. Себебі, соңғы жылдары АҚШ сұйытылған табиғи газды Еуропа нарығына көптеп жеткізуді қолға алып келеді.