Қазір ерлер – 63, әйелдер 58 жаста зейнетке шығады. Дегенмен 55 немесе тіпті 45 жастан бастап зейнеткер атануға болады. Ол үшін зейнетақы аннуитеті келісімшартын бекіту керек. Мұнымен өмірді сақтандыруға құқығы бар сақтандыру компаниялары айналысады. Зейнетақы қорында қалудың да, сақтандыру компаниясына ауысудың да артық-кем тұстары бар.
55 жастан бастап зейнетақы алу ерлерге қарағанда әйелдерге қиындау тиеді. Өйткені зейнетақы аннуитеті шартын бекіту үшін бөріктілердің зейнетақы қорында – 1,9 млн, нәзік жандардың қорында 2,2 млн теңге болуы тиіс. Мұндай теңсіздіктің себебі – әйел ғұмырының ұзақтығында. Демек, компания зейнетақыны ұзағырақ төлеуге мәжбүр болмақ.
55-ке толған азамат есебінде 4 миллион теңге болса, оның 1,9 миллионын (заңға сәйкес түгелдей немесе 50 пайызын) сақтандыру компаниясына аударып, бірден зейнетақы ала беруіне болады. Қаржы неғұрлым көбірек аударылса, зейнетақысы да қомақты.
Мемлекеттік аннуитеттік компания басқарма төрағасының орынбасары Оскар Лер мырзаның айтуынша, қазір 10 млн теңге аударып, жылына 1 миллион теңге зейнетақы алып отырған азаматтар бар. Ең төменгі зейнетақы – айына 9875 теңге. Ал зейнетақы қорында қалған қаржыны
58 немесе 63-ке толғанда ала бастайды. Аннуитеттің артықшылығы – зейнетақы адам ғұмырының соңына дейін төленеді. Кемшілігі – қайтыс болған соң, қалған қаржы кепілдік берілмеген жағдайда мұрагерлерге берілмейді. Зейнетақы қоры, керісінше, зейнетақыны жинақ таусылғанша төлейді, дәм-тұзы түгесілген пендеден қалған жинақ мұра ретінде балаларына беріледі.
«Қазкоммерцлайф» сақтандыру компаниясы бас андеррайтері Қарлығаш Хюбнердің айтуынша, қазір 58 бен 63-ке келген әйелдер мен ерлер үш жерден зейнетақы ала алады:
1. Аннуитеттік компаниядан
2. Зейнетақы қорынан
3. Мемлекеттік зейнетақы төлеу орталығынан (тек 1998 жылға дейін еңбек мерзімі барлар)
Capital жинақтаушы зейнетақы қорының аймақтық директоры Лес Оспанова: зейнетақы қорында қалған тиімді деген пікірде. Өйткені салымшылар жылына екі рет қорды ауыстыруға құқылы, ал сақтандыру компаниясымен келісімшартқа отырған азамат екі жыл бойы өзге компанияға ауыса алмайды.
Шұғыл аннуитет
Шұғыл аннуитет – әйелдер 58 жасқа, ерлер 63-ке толғанша рәсімделетін зейнетақы. Әскерилер, полиция, қылмыстық-түзету жүйесі комитеті, қаржы полициясы қызметкерлері, өрт сөндірушілер 25 жыл қызмет етсе және зейнетақы қорында жеткілікті қаражат жинаса, 50, тіпті 44 жастан-ақ аннуитет келісімшартын рәсімдеп, зейнетақы ала беруіне болады. Мысалы, «Қазкоммерцлайф» сақтандыру компаниясынан 42 жастағы бір капитан айына 1 500 теңге зейнетақы алып отыр екен. Зейнетақы жинағының мөлшеріне қарай 5 000 теңге, 7 400 теңге алып жүргендер де бар.
Қазір мемлекетік аннуитеттік компаниядан зейнетақы алып отырған 170 азаматтың 60 пайызы осы әскерилер екен. Бір майор елу жасына дейін зейнетақы қорында 800 мың теңге жинады делік, оның тең жартысын, яғни 400 мыңын сақтандыру компаниясына аударып, зейнетақы ала беруіне болады. 63-ке толғанша айына 3 359 теңге алып отырады. Пайғамбар жасына жеткенде зейнетақы қорында қалған 400 000 теңгесін ала бастайды.
Қазір мемлекеттік аннуитеттік компания төлеп отырған орташа зейнетақы – 4 666 теңге.
55 жастағы ер-азамат пен әйелдің жинақ мөлшеріне сай аннуитеттік компанияда тағайындалатын зейнетақысы
Полигон жеңілдігі
1949-1963 жылдар аралығында Семей облысы Абай және Абыралы аудандарында кем дегенде 10 жыл өмір сүрген ерлер – 50 жаста, әйелдер 45 жаста аннуитет арқылы зейнетке шыға алады. Бірақ олардың 25 және 20 жыл еңбек өтілі, әрі кем дегенде 1,5 және 1,8 миллион теңгесі болуы керек. Бес бала тәрбиелеген 50-дегі аналарға да осындай жеңілдік бар. Бұл топқа өмір бойы мүгедек деп танылған 1-ші және 2-топтағы жандар да кіреді. Бірақ азаматтардың көбі зейнетақы жинақтары жеткіліксіз болғандықтан, бұл жеңілдіктерді пайдалана алмайды.
«Республика» жинақтаушы зейнетақы қоры басқарма төрағасының орынбасары Тимур Изембаев «сақтандыру компаниялары төлейтін төлем мөлшері әр адамға жеке актуарлық есептер негізінде анықталады, яғни жария әрекет емес» дегенді еске салады. Бұл жерде болашақ зейнеткердің денсаулық жағдайы, жасы түгел есепке алынады.
Андеррайтер – тиімді сақтандыру полистерін бекіту үшін тәуекелді бағамдап, талдау жүргізетін тұлға.
Аннуитет – сақтандыру компаниясы сақтандыру сыйақысы негізінде сақтанушыға зейнетақы төлеуге міндеттеме қабылдайтын шарт.
Актуарлық есеп – сақтандыру операцияларында шығынға жол бермес үшін бағамдар деңгейі мен қор мөлшерін анықтауға бағытталған математикалық және статистикалық әдістер жинағы.