Адамның өзін-өзі нақты танып, бағалай білуі үшін қажетті екі айна бар. Олар Құран Кәрім мен Хазіреті Пайғамбардың сүннеттері. Сахабалардың ішкі жан дүниелерінің кемелдікке жетуінің сыры осында. Олар Пайғамбарымыздың (с.а.с.) тәрбиесімен үнемі өздерін дамытып, жетілдіріп отырған.
Пайғамбарымыздың (с.а.с.) өмірінің соңғы кезеңіндегі мына әрекеті біз үшін қандай керемет тәрбие үлгісі:
- Асхабым! Егер біреудің бір затын (қателігін) алған болсам, міне мал-мүлкім, келіп алсын. Кімнің арқасынан ұрған болсам, міне арқам, келіп ұрсын!
Хазіреті Пайғамбарымыз (с.а.с.) бұл әрекетімен бізге мына нәрсені үйреткісі келгендей:
Кісі кейде кімнің затын алғанын аңғармай қалуы мүмкін. Кейде кімнің арқасынан ұрғанын да байқамай қалуы ықтимал. Яғни, пенде бұл тұста әлсіз. Өйткені мал-мүлік пен күш-қуат – әрбір адамның қол жеткізу үшін барын салып әрекет еткен нәрселері. Сондықтан, Хазіреті Пайғамбар (с.а.с.) қияметке дейін келетін бүкіл адамзатқа осы екі мәселеде өз бойынан өнегелі мысалы көрсеткен.
Шынында да, адам кейде кімге қолы тиіп кеткенін аңғармай қалады. Тілімен кімді ренжітіп алғанын байқамайды немесе көпшіліктің ішінде кімнің аяғынан басып кеткенін біле алмай қалады. Яғни қателікпен біреудің аяғын басып кетуі әбден мүмкін.
Міне, сондықтан, ардақты Пайғамбарымыз (с.а.с.) істеген әрбір әрекеттен өз іс-әрекетімзді аңғарып, кешірім сұрауымызды қалаған. Осы орайда өзімізді тәрбиелеп, есепке алу ең басты шарт болмақ.