Қазақ Тәуелсіздігі жолында ел аумағының тұтастығын сақтап қалған тұлғалардың арасында Жұмабек Ахметұлы Тәшеновтің тұлғасы ерекше. Десе де, қазақтың ұлы даласын саудаға салып, теріскейдегі бес облысты бөлшектеп әкетуден аман алып қалған Тәшеновтің тағылымын кейінгі жұрты қалай дәріптеп жүр? Осы мәселе жақында 20 наурыз күні қайраткердің туған күніне орайластырылған басқосу барысында біршама сөз болды.
Расында, Жұмабек Тәшенов қайраткерлігі оны көзі тірісінде-ақ атын аңызға айналдырған еді. Кеңестің кесапатты кезінде ел Үкіметін басқарған тұлғаның атқарған еңбегі елдің экономикалық мәдени өмірін жандандырып қана қоймай, халықтың рухын көтеріп, намысын жанитын өнегеге бой алдырғаны да мәлім. Қаймана қазақтың болашағын ойлаған қайраткер сонау қиын жылдардың өзінде-ақ Мәскеудің оспадар отаршыл пиғылына қарсы тұрып, Кеңес Одағын ашса алақанында, жұмса жұдырығында ұстап тұрған Н.Хрущевтың «бөліп ал да, билей бер» деген әпербақан саясатына қарсы шыққаны бүгінгі ұрпаққа батырлар жырынан кем болмайтындай дәріптелсе игі еді. Тәшенов батырлығына бір ғана дәлел: Мәскеу Қазақстанның солтүстігіндегі бес облысын Ресейге қосу керек деген тоқтамға келгенде Жұмабек Ахметұлы: «Никита Сергеевич, мен бұл мәселенің шешілуі былай тұрсын, тіпті күн тәртібіне қойылуының өзіне қарсымын», – дегені еді. Сосын тың игеру жылдарында Ж.Тәшенов күш алып бара жатқан шовинизммен айқасқа түсіп, «Кеңес Одағында барлық ұлттар мен ұлыстар тең құқылы» деген қағиданы мәскеулік шенеуніктерге сауатты түрде қарсы қолдана білді. Алайда дәл осындай ұлт қайраткері өз деңгейінде дәріптеліп жүр ме? Бүгінгі ұрпақ Алаштың аманатын арқалап өткен асыл азамат туралы не біледі? Астанадағы Ұлттық кітапханаға жиылып, Тәшенов тұлғасына тәу етушілердің де бір мақсаты осы деп білеміз.
Ұлт қайраткерінің туған күніне орайластырылған шара алдымен тау тұлғалы Тәшенов туралы деректі фильммен ашылып, онан соң оқырманға жол тартқан Ж.Тәшенов туралы жинақтың тұсауы кесілді. Аталмыш жинақ «Ж.Тәшеновтің азаматтық ерлігі мен қазіргі патриоттық тәрбие» атты былтырғы жылы өткізілген республикалық ғылыми-тәжірибелік конференция материалдарының негізінде жарыққа шығып отыр. Жинақ-кітапша Ж.Тәшенов парасаттылығынан сыр шертетін естеліктермен қатар, өнегесін үлгі ететін һәм лауазымды қызметіне байланысты бұдан бұрын жұртшылыққа беймәлім болып келген жайттар мен деректерді қамтыған. Жарыққа шыққан жинақтың басты құндылығы да осы болса керек. Тарих ғылымының докторы, профессор Қадыр Ахметовтің, Мемлекеттік тарих институты директорының орынбасары, тарих ғылымының докторы Ханкелді Әбжановтың, философия ғылымының докторы Амангелді Айталының, алаштанушы Дихан Қамзабекұлының, филология ғылымының докторы Серік Негимовтің, қоғам қайраткері Қуаныш Алпысбековтің жинақтағы әңгімелері Жұмабек Ахметұлы Тәшеновтің тұлғасын ұлтқа жақындата түсетіні айқын.
Жиын барысында сөз сөйлеушілер Ж.Тәшеновтің атында қоғамдық қор құру мәселесін көтерді. Қор құрудағы мақсат – 2015 жылы Ж.Тәшеновтің 100 жылдығына байланысты мәселелерді бүгіннен қолға алу. 95 жылдығының елдік деңгейде ұлықталмауы қайталанбауы тиіс. Қордың жұмысын жандандырып, жөнге салатын ақылдастар алқасын сайлау да айтылды. Сосын қайраткерге Халық Қаһарманы атағын беру туралы да пікірлер көтерілді.
Ең бастысы, ұлының ұлылығын дәріптеудің мәселесі шағын жинақпен аяқталмайтыны ақиқат еді. Сондықтан да жиналғандар жинақпен тоқтап қалмай, 100 жылдық мерейтойына дейін Жұмабек Тәшенов туралы тың деректер ұсынатындарға сауын айтып, толық кітап етіп шығару бастамасын құлаққағыс ретінде көтерді. Сөйтіп, Ж.Тәшеновтің 100 жылдығының алдында көп шараны атқаруды бүгін қолға алу туралы мәселе сөз болды. Сөз айтылды, ұсыныс тасталып, пікірлер жасалды, ендігі кезек – іске көшу.
Мейрам Байғазин, журналист-жазушы, қоғам қайраткері:
– Жұмабек Тәшенов, шын мәнінде, Абай мұрасы мен қазақ баспасөзінің жанашыры бола алды. Өйткені тың игеру жылдарында аудандардағы қазақ баспасөзі, мектептері жабыла бастады. Сол тұста ұлттың бас басылымдары «Қазақ әдебиеті» мен «Социалистік Қазақстан» газеттеріне де жабылу қаупі төнген еді. Тіпті сондай жағдайда шатасқан зиялы редактордың өзі аталған басылымдарды аударма газет етуге де көндігіп, «солай болса да бізге дұрыс» дегенде Ж.Тәшенов: «Социалистік Қазақстанды» ашқан да сен емессің, жабатын да сен емессің, не тантып тұрсың өзің?» – деп әпербақандарға зілмен жауап қайтарып, қазақ баспасөзін сұмдық қатерден құтқарып қалған еді. Мұны ұлт баспасөзі еш ұмытпас.