Тас та тауар болады. Қалдық та кәдеге жарайды. Ал Жасағанның өзі тарту еткен табиғат сұлулығы қыруар қаржыға кенелтеді екен. Статистика «дүниежүзінде туризмнің табысы мұнайдан түсетін табыстан кейін екінші орын алады» дейді. Бұл ретте «АҚШ пен Франция өзге елді шаң қаптырып тұр» дейтін де – мәліметтер. «Бақсақ, бақа екен» дегендей, туризм тілін тапса, бақ екен...
Әлем елінің қазынасын толтырып, бюджетінің бүйірін бұлтитқан туризм индустриясы – елімізде тынысы тарылып тұрған сала. Дұрысы, туризмді дамыту көп айтылғанымен, атқарылар ісі аз болып отырған сала. Ғаламтор деректеріне жүгінсек, Қазақстан туризм бойынша әлемдік рейтингте 93-орында екен. Әлбетте, ауызды қу шөппен сүртуге де болмас. Алғышарттар бар. Бірақ сол өрістемей, өрбімей тұр. Статистикалық деректер «елімізге жыл сайын 4 млн турист ат басын бұрады» дейді. Есесіне, жыл сайын 5-6 млн қазақстандық жат жұртқа барып, қисапсыз қаржыны өзге елдің бюджетіне тастап келеді. Ал сол қаржы өзімізде қалса, тақиямызға тар келе ме? Әлде еліміз туристерді тартатындай табиғаттан құралақан ба? Жоқ. Шүкір, Құдай қазаққа жер жаннаты атанған, көз тартатын көрікті табиғатты бере салған.
Ұлттық табиғи саябақтар, орманды табиғи резерваттар, табиғи ескерткіштер мен ботаникалық бақтар баршылық. Қожа Ахмет Яссауи кесенесі, Таңбалы тас петроглифтері, Сарыарқа (Солтүстік Қазақстан даласы мен көлдері), Наурызым және Қорғалжын қорықтары ЮНЕСКО-ның бүкіләлемдік мұралары тізіміне енген. Қайсыбірін атайық, бұл тізім мұнымен тоқтап қалмайды. Тек әжетке жарата алмай жүрген кінәрат – өзімізде.
Туризмді бұл саланың мамандары жағажай, спорт туризмі, экологиялық, мәдени-танымдық, іскерлік туризм т.б. деп жіктейді. Бұлардың қайсысын іздесеңіз де, қазақтың ұшы-қиыры жоқ жерінен табуға болады. Сарыарқаның сайын даласының өзінде түризмнің түр-түріне негіз боларлық аймақтар аз емес. Айталық, жағажай туризміне – Балқаш көлі, экологиялық туризмге – Қарқаралы, Кент, Қызыларай, Ұлытау таулары, спорт туризміне – Қарқаралы кен-орман оазисі. Бектау Ата тау тізбегінің өзгеден несі кем?! Тек бір әттеген-айы бар. Дамымай отыр. Мәселен, талайды тамсандырған Балқаш көлі. Жасыратыны жоқ, қызығын тек жергілікті келімді-кетімді халық қана көруде. Ән болған, жыр болған Шайтанкөлді Қарқаралы қандай! Ондағы ұлттық табиғат саябағы ше?!
Қызғыштай қорғалып қана қоймай, жұрттың игілігіне айналуға тиіс ұлттық табиғат саябағының қорықтан ерекшелігі де – осында. Онда қорық секілді кіріп-шығуға тыйым салынбайды. Керісінше, ұлттық парктерде өсімдіктер мен жануарлардың сирек кездесетін әрі бағалы түрін сақтаумен қатар, адамдардың мәдени демалысын ұйымдастыратын, туризммен шұғылдануға мүмкіндік жасайтын орындар болады, яғни туризмді дамытуға ешкім тек демейді. Бірақ сөйте тұра, жат елдің жиһангерлері түгіл, өзіміздің қалың жұртты Қарқаралыға қуаласаңыз да, апара алмайсыз. Себебі жолы, қызмет көрсету саласы «қолда барда алтынның қадірі жоқтығын» көрсетіп отыр. «Айтпаса, сөз атасы өледі». Осы арада айтпасқа амал жоқ. Өткен жылы ғана дүниені дүбірлеткен Қасымның тойында ақын-жазушыларды Рақымжанның қыстағына тікұшақпен апарды деседі ел. Қайбір жетіскеннен дейсіз! Тікұшағымыз көп болып, ақын-жазушылардың табанын жерге тигізбеуді мақсат тұтқандықтан емес. Көлік жолының кісі көргісіздігі себеп болыпты.
Ал жұмыс сапарымен Қарқаралыға келген шетелдіктер қасиетті мекенді әлемге көрсетуге құмар екен. Бұл туралы қарағандылық спорттық бағдарлаушы, спорт шебері Фаузия Өмірзаққызы айтады.
Стиген СИГЛ, Халықаралық спорттық бағдарлау федерациясының үйлестірушісі:
– Қарқаралының табиғаты өте тамаша. Спорттық бағдарлаудың әлем чемпионатын осы Қарқаралыда өткізіп, әлем жұртына мынадай табиғат сұлулығын көрсеткім келеді. Мұндай жаннат жер бетінде сирек.
Ал енді «ұлт ұясы» атанған Ұлытау өңірінің әлеуеті туралы айтпаса да болады. Мамандар мұндағы табиғи-туристік ресурстарды тарихи-танымдық, ғылыми-археологиялық, этникалық, экзотикалық туризм түрлерін дамытуға қолайлы деседі.
Сонымен, жұртты жарылқап жүрген туризм біздің елімізді неге қарық қылмайды? Зерттеулер ол үшін ең алдымен ерекше қорғалатын табиғи аймақтардың құтын қашырмай, өңін кіргізу керектігін айтады. Одан кейінгі мән берілмей жүрген мәселе – қызмет көрсету сапасы. Оның ішінде жоғары білікті мамандардың жетіспеушілігі де қадамды адымға айналдырмай келеді. Сондай-ақ, халықаралық сарапшылардың пікірінше, Қазақстанға жол тартқан шетелдік туристер виза алып, көші-қон органдарында тіркелу үшін қиналады екен. Қысқа жіп байлауға келгенімен, күрмеуге келмейтіні секілді, осы тектес проблемалар аймақтағы, бүтін елдегі туризмнің түтінін түзу ұшырмай отыр.
Қызғалдақ АЙТЖАНОВА, Қарағанды
Тұралаған туризмді қалай тірілтеміз?
Последние статьи автора