Кеше Үдемелі индустриялық-инновациялық даму мемлекеттік бағдарламасы аясында елімізде бірнеше өндірістік жоба іске қосылды. Оның барлығын Мемлекет басшысы Нұрсұлтан Назарбаев жалпыұлттық шараға айналған телекөпір арқылы салтанатты түрде ашты. Тәуелсіз Қазақстанда он бірдей зауыттың ашылуына Тәуелсіздік сарайында жиналған дүйім жұрт куә болды.
Кешегі «өндірістік шеру» Астанадағы күн батареяларын шығаратын зауыттан басталды. Н.Назарбаев «Қазатомөнеркәсіп» ұлттық компаниясының еншілес кәсіпорны – Astana Solar ЖШС зауытында күн батареяларын шығаратын желіні іске қосты. Жаңа зауытта тек қазақстандық кремнийден ғана күн батареялары шығарылатын болады. Бұл нысан техникалық қауіпсіздік пен экологиялық нормалардың барлық талабына сай жасақталып, заманауи құралдармен жабдықталған. Оның өнімін ішкі және сыртқы нарыққа шығару жоспарланып отыр. «Бұл тамаша нысан Жаңа жылдың қарсаңында барша қазақстандыққа үлкен сый болды. Болашақ – «жасыл экономикада». Бұл тақырыпты біз «ЭКСПО-2017»-ге де таңдадық», – дей келе, Мемлекет басшысы зауыттан шығарылған алғашқы фотоэлектрлі модульге «Бірінші қазақстандық модуль. Құттықтаймын! Н.Назарбаев» деген өз қолтаңбасын қалдырды.
4G-ге де жеттік
Жалпыхалықтық телекөпірге дейін Мемлекет басшысы тағы бір үлкен жоба – ұялы байланыстың 4G LTE (ағыл. – Long Term Evolution) желісін іске қосуға рұқсат берді. Әзірше байланыстың бұл түрі тек Алматы мен Астана қалаларында ғана жұмыс істейді. Уақыт өте келе оны республикаға тарату жоспарланған. Көлік және коммуникация министрі Асқар Жұмағалиевтің айтуынша, келесі жылы 4G – Қарағанды, Ақтау, Атырау және Ақтөбе қалаларына, ал 2014 жылы барлық облыс орталықтарына тарайтын болады. Сонымен қатар министрлік 10 мың халқы бар елді мекендер мен барлық аудан орталықтарын ұялы байланыстың үшінші буыны – 3G желісімен қамтамасыз етпек.
Металлургия саласында бірегей жоба іске қосылды
Биылғы телекөпір кезінде республиканың алты облысында он бірдей кәсіпорын іске қосылды. Президент, ең бірінші, Маңғыстау облысы Ақтау қаласындағы «ҚазАзот» компаниясының аммиак, азот қышқылы және аммиак селитрасын өндіретін зауыттан бастады. Себебі Индустрияландыру картасына енген жобалардың төрттен бір бөлігі химия және металлургия өнеркәсібіне тиесілі. Жаңа зауыттың жалпы құны 5 млрд 610 млн теңгеге бағаланып отыр. Кәсіпорынды қайта жаңғыртудың арқасында аммиак селитрасын өндіру көлемі 50 пайызға артып, азот тыңайтқыштарымен ішкі нарықты толыққанды қамтамасыз етуге болады.
Әл-Фараби МӘДИЖАН, «ҚазАзот» ЖШС директорының орынбасары:
– Біздің компания ТМД аумағында теңдесі жоқ жобаны іске қосып отыр. Жаңа технология еңбек өнімділігін екі есе арттырады. Сондай-ақ бұл жерде өндірісті басқару және ұйымдастырудың озық тәжірибесі енгізіледі. Қазіргі кезде жұмысқа жас мамандар тартылып отыр.
Осыдан кейін Н.Назарбаев «Линде Газ – Қазақстан» компаниясының Қарағанды облысы Теміртау қаласында ашқан өнеркәсіптік газдарды өндіру кешенін іске қосуға рұқсат берді. Шетелдік инвестицияға салынған осы зауытта оттегі, азот және аргон өндірісін барынша арттыру жоспарланған. Ал Ақмола облысы Степногор қаласындағы «Сареко» ЖШС-нің зауытында сирек кездесетін металл концентраттары өндірілетін болады. «Қазатомөнеркәсіп» ұлттық компаниясы және Sumitomo Atom BK кәсіпорны бірлесіп құрған бұл нысан жоғары технологияларға негізделген металлургия саласындағы бірегей жоба болып саналады. Бұл жерде минералды ресурстарды қалдықсыз өндіру технологиясы қолданылады. Жобаның құны – 4 млрд 430 млн теңге.
«Бүгінде сирек кездесетін металдар өндірісі – аса маңызды салалардың бірі. Себебі шикізаттың бұл түрі жоғары технологияларды шығаруға аса қажет. Дәл осы технологияларды алу үшін біз Германия Федеративтік Республикасымен бірлескен келісімге қол қойдық», – деп атап көрсетті Н.Назарбаев аталған жобаның тарихын шолып.
Үш облыстың әрбіреуі екі жобаны аяқтады
Жылдың соңында Жамбыл, Шығыс және Солтүстік Қазақстан облыстарының әрбіреуі екі бірдей жобаны аяқтап, іске қосты. Шығыс Қазақстан облысында «ШығысМашЗауыт» компаниясының вагон құймалары (қозғалыс бөлшектері, рессор, т.б.) өндірісі іске қосылды. Мұнда жыл сайын 4 мың дана вагон шығару жоспарланып отыр. Осының арқасында вагон тапшылығын барынша азайтып, отандық өнімнің көлемін арттыруға мүмкіндік бар. Ал Шар қаласында ашылған «Қазақцемент» компаниясының жаңа зауыты елдің ішкі нарығын цементпен барынша қамтамасыз етпек. Ол жердегі өнім «құрғақ тәсілмен» өндіріледі. Жобаның жалпы құны – 19 млрд 500 млн теңге.
Жамбыл облысында «Қордай-Шу» жоғары қысымды газ құбыры іске қосылды. Ол Шу қаласын толықтай көгілдір отынмен қамтамасыз ететін болады. Жақын арада құбырды тағы 32 елді мекенге тарту жоспарланып отыр. Сондай-ақ Шу қаласында маневрлік тепловоздар зауыты қайта ашылды. Ол жерде күрделі жөндеу жұмыстары жүргізіліп, жаңа құрал-жабдықтар орнатылды. 2016 жылға қарай зауыт жылына 50 тепловоз шығаратын болады.
Солтүстік Қазақстан облысында «Мұнаймаш» мұнай өнеркәсібінің механикалық өңдеу өндірісі жаңартылып, қайта ашылды. Оған 1 млрд 498 млн теңге жұмсалды. Енді озық технологияның арқасында бұл зауыттағы өнім өндіру уақыты 80 пайызға қысқарып, механикалық өңдеудің өнімділігі бес есеге артады.
«Бұған дейін біз мұнай-газ саласына қажетті құрал-жабдықтардың барлығын шетелден алып келдік. Индустрияландыру картасы аясында нақты міндет қойылды. Ол – мұнай-газ және металлургия салаларын отандық құрал-жабдықтармен қамтамасыз ету. Оған сұраныс бар. Мен «Мұнаймаш» сияқты өндірістің ашылуына аса қуаныштымын», – дей келе, Н.Назарбаев аталған зауытты салтанатты түрде іске қосты.
Солтүстік Қазақстан облысының екінші жобасы – шағын жел электр стансысы. Оған жауапты «Зенченко және К» компаниясы ауыл мен агрокәсіпорындарды баламалы қуат көздерімен қамтамасыз етуді көздеп отыр. Жобаның құны – 174 млн теңге. Стансы жылына 8 млн кВт-тан астам электр энергиясын өндіре алады.
Мақта шаруашылығы қалдықсыз жұмыс істейді
Оңтүстік Қазақстан облысында бір-ақ жоба іске қосылса да, оның маңызы аса зор. Жетісай ауданында мақта қозасының сабағынан тақтай шығаратын кәсіпорын ашылды. Онда мақта сабағынан құрылыс-жиһаз тақтайлары жасалады. Кәсіпорын жылына 50 мың шаршы метр тақтай шығаратын болады. Бұл өнім ағаш тақтайларымен салыстырғанда, 30 пайызға жеңіл әрі бағасы жағынан арзан. 450 млн теңгеге салынған зауыт тек ішкі нарыққа ғана жұмыс істемек. Жобаның басты мақсаты – мақта шаруашылығын қалдықсыз өндіріске көшіру.
Нұрмұрат МҰЗАРАПА, «Сапа-Инвест плюс» компаниясының жетекшісі:
– Бұрын мақта сабағы пайдаға жарамай, қоқыс болып қалатын. Енді одан сапалы тақтай шығарылады. Сонымен қатар бұл өндіріс мақта шаруашылығы саласының тиімділігін арттырып, ағаш ресурстарын сақтап қалуға мүмкіндік береді. Алдағы уақытта біз мақта сабағынан қатты отын, техникалық спирт және басқа да он түрлі өнім шығаруды жоспарлап отырмыз.
Өндірістің маңыздылығын Елбасы да: «Жетісайда мақтаның сабағын отқа жағушы едік. Мінекей, енді қазақ одан тақтай шығаратын болды», – деп айрықша атап көрсетті.
Осымен биыл Үдемелі индустриялық-инновациялық даму бағдарламасы аясында 162 жаңа өндіріс орны іске қосылып отыр. Бүгінде Индустрияландыру картасында 779 жоба бар. Өткен екі жылдың ішінде 537 жоба пайдалануға берілді. Олардың жартысы 50 пайыз және одан да жоғары жүктемемен істеп жатса, 141 нысан толыққанды жұмыс жасап келеді. Жаңа кәсіпорындар 1 трлн 400 млн теңгеге өнім шығарып, 520 миллиард теңгенің өнімін экспортқа шығарды.
«Алтын сапа» мен «Парыз» лайықты кәсіпорындарға тапсырылды
Жаңа өндірістік нысандардың іске қосылуына пәрмен берген телекөпірден кейін Елбасы жыл сайынғы қалыптасқан дәстүрге сәйкес, отандық өнеркәсіп саласында жүрген іскерлерге «Алтын сапа» және бизнестің әлеуметтік жауапкершілігін әспеттейтін «Парыз» сыйлығын салтанатты түрде табыстады.
«Бүгінгі телекөпір арқылы мемлекеттік бағдарламалардың аясында көптеген жобалардың жүзеге асырылғанына куә болдық. Әлбетте, Қазақстан тауарлары әлемдік талаптарға сай болмаса, ғаламдану заманында көштен қаламыз. «Қазақстанда жасалған» деген сөз нағыз сапаның, мықты өндірістің синониміне айналуы тиіс. Ел Тәуелсіздігінің баянды болмағы – ең алдымен, экономикамызға тәуелді. Сондықтан ел экономикасы дамыған мемлекет қана нағыз тәуелсіз ел болады. Ал экономиканың қуаты – білім мен ғылымда, инновацияда, жоғары технологияда. Осының негізінде қолға алынған Индустриялық-инновациялық даму бағдарламасының үш жылы өте шықты. Осы аралықтың өзінде еліміздің ЖІӨ-і 20 пайызға өсті. Ал өңделген өнімдердің өткен жылдағы экспорт көлемі Тәуелсіз Қазақстанның тарихында тұңғыш рет 22 млрд АҚШ долларын құрады. 2009 жылмен салыстырғанда 85 пайызға артты. Бұл көрсеткіштер – екі жылда еселеген жетістіктеріміз. Сондықтан мұндай марапаттар барлығымыздың жігерімізге жігер қосып, бұдан әрі де ынталандыра түседі деп ойлаймын. Дана халқымыз «еңбек үйретеді, өмір ширатады» деп бекер айтпаса керек, біз де осы жолмен жеңіске келе жатырмыз», – деді Елбасы.
Сонымен, «Парыз» сыйлығының Гран-при жүлдесін «ҚазТрансОйл» АҚ компаниясына бұйырды. «Индустрияландыру көшбасшысы» аталымы бойынша «Қазақстан теміржолы» ұлттық компаниясы, «Инновация көшбасшысы» аталымы бойынша «Қазатомөнеркәсіп» ұлттық атом компаниясы Мемлекет басшысының арнаулы сыйлықтарының лауреаттары атанды. Сонымен бірге «Евразиат энергетика корпорациясы» ЖШС, «Агрофирма Диевская» ЖШС және «Нефтехим ЛТД» ЖШС – «Жылдың ең үздік әлеуметтік жобасы» аталымына лайық деп танылды. Ал «Үздік ұжымдық келісімшарт» аталымы бойынша Cosmi Kazahstan ЖШС, «Бахус» АҚ, «ТК Интеграл» ЖШС қатарластарынан қара үзді. «Үздік әлеуметтік жауапты кәсіпорын» аталымы бойынша «Ақсайгазсервис» АҚ, «Киров атындағы зауыт» АҚ, «Ариадна» ЖШС үздік деп танылса, «ҚазГерМұнай» СП ЖШС, «Су ресурстары және Маркетинг» ЖШС, «Родина агрофирмасы» ЖШС «Экологияға қосқан үлесі үшін» аталымы бойынша топ жарды. Мәртебелі сыйлықтарды салтанатты түрде табыстаған Елбасы еліміздегі индустрияландыру ісінде тек табысқа қол жеткізуге болатынын атап өтті.
Моноқалаларды дамыту бағдарламасының алғашқы нәтижелері
«Мен телекөпір арқылы 12 жаңа жобаны іске қостым. Олардың көбі Кентау, Степногорск, Теміртау секілді моноқалаларда орналасқан. Бұл жобалар менің тапсырмаммен дүниеге келген Моноқалаларды дамыту туралы бағдарламаның алғашқы нәтижелері. Қазақстан жаңа технологияларды енгізу бойынша көптеген мемлекеттерден оқ бойы озық келеді. Сол себепті елдегі индустрияландыру үрдісінің алғашқы бес жылдығын сәтті аяқтауға барлығымыз бірдей үлес қосуымыз қажет. Небәрі үш жылдың ішінде 537 жоба іске қосылған, 110 мыңға жуық жаңа жұмыс орындары ашылды», – деді Мемлекет басшысы
Таяу онжылдықтың үш маңызды міндеті
Елбасы осы орайда алдағы 10 жылдықта жүзеге асуы тиіс мақсаттарды да айқындай кетті. «Біз әлемдік үдерістерге ілесуіміз керек, әйтпесе қалып қоямыз. Қазақстан әлемдік экономиканың технологиялық қайта құруға қалай қатысатынын дәл анықтауы тиіс. Сол себепті мен бүгін еліміздің инновациялық дамуының басым бағыттарын айқындамақпын. Біз үшін іс жүзінде бір-бірімен байланысты үш маңызды шешім баламасыз болып табылады» деген Елбасы ең алдымен «елімізге нақты табыс әкеліп отырған қазіргі индустрияны жан-жақты қолдау» қажеттігін атап көрсетті. «Әңгіме бүгінгі өндірісті шетке ысырып, жаңасымен айналысу турасында емес. Жұмыс істеп тұрғандары жұмыс істеуі және жетілдірілуі тиіс», – дейді Президент.
Мемлекет басшысы екінші бағыт ретінде экономиканы әртараптандыру мен үздіксіз жаңартуды, үшіншісіне «елдің индустриялық дамуына қарай жасалатын келесі қадам – жаңа инновациялық әлеуетті қалыптастыруды» атап айтты.
«Біздің экономикамыздың таяу онжылдықтағы үштұғырлы міндеті осымен астасып жатыр. Бұл ретте индустриялық-инновациялық бағдарламалар аса маңызды жалпыұлттық жоба болып табылады. Мен мұны жайдан-жай айтып тұрғаным жоқ. Бізде басқа балама жоқ», – деді сөзін түйіндеген Мемлекет басшысы.
«Қазақстанның үздік тауары» көрме байқауының жеңімпаздары
(көрмеге жалпы саны 135 кәсіпорын мен жеке кәсіпкерлер қатысқан)