Тізбектелген сабақтар топтамасының орта мерзімді жоспары бойынша рефлексивтік есеп

Тізбектелген сабақтар топтамасының орта мерзімді жоспарын 6 б сыныбы оқулығының ХХ ғасыр әдебиеті тарауындағы М.Мағауин мен Д.Исабеков шығармашылығы бойынша жасадым. Ортақ тақырыпты «ХХ ғасыр әдебиеті» деп алдым.
Мұғалімге арналған нұсқаулықты басшылыққа ала отырып, орта мерзімді жоспарды жоспарлауда сындарлы оқытудың жеті модулін ықпалдастырдым.Орта мерзімді жоспарды жасау барысында барлық оқушымда оқуға қажетті дағдыларды қалыптастырып, білім беру үшін Чиксентмихайдың «өзіндік мақсат» теориясын басшылыққа алдым. Себебі оқушы оқу үдерісіне өз-өзін ынталандырып, ұмтылып, қызығушылығы пайда болып белсенді қатысқанда ғана материалды терең игере алады.

Жоспардың мақсаты СМАРТ мақсатқа сәйкес нақты,қолжетімді және іс-әрекетке,шындыққа негізделген.Себебі, сабақ барысында оқушылар М.Мағауин мен Д.Исабековтің өмірі, шығармаларымен танысады,повестерін талдайды,өзіндік ой-пікір айта біледі,шығармашылық жұмыстар жасайды. Шығарма кейіпкерлерін топта талдайды, шығарма тақырыбы мен идеясын біледі. Шығарманың композициялық құрылымы мен құрылысына талдау жасай біледі.Ұлттар достығы мен отбасылық құндылық туралы біледі. Ол қысқа мерзімді жоспардың мақсатын жоспарлауыма негіз болды. Көмекші ретінде Блумның етістіктерін қолдана отырып, қысқа мерзімді жоспардың мақсатын құрдым.

Тізбектелген сабақтар топтамасын жоспарлауда жеті модульді кіріктіріп, сабақта қолдануға, ықпалдастыруға және оқытудың танымдық, әлеуметтік, эмоциялық аспектілерін орнымен ұштастыруға тырыстым. Оқушыларды топқа біріктіру тәсілдерін әр сабақтың мақсатына сәйкес болуына барынша назар аудардым. Сабақтар барысында оқушылар топқа бірігіп,топ ережесін,топ мүшелерінің міндеттерін түсініп орындайды.Сабақты тиімді өту үшін жаңа тенологияларды қолдана отырып,топтық,жұптық,жеке тапсырмалар беремін.Сыни ойлауын дамыту мақсатында «Ой шақыру» арқылы М.Мағауиннің «Бір атаның балалары» повесін өтетін сабағымның басында Ұлы Отан Соғысы туралы видеороликті оқушылар көреді, жаңа тақырыптың не туралы болатындығын өздері табады.Бұл әдісті Д.Исабековтің «Ата үміті» повесінен үзіндіні өтер кезде де (Дермене өсімдігі туралы видеоролик көрсету) қолдануды тиімді деп есептеймін. «Бір атаның балалары» повесіндегікейіпкерлер, шығарма тақырыбы, идеясы» атты сабағымда оқушылар «Мағынаны тану» стратегиясы арқылы шығарманың тақырыбы мен кейіпкерлеріне талдау жасайды.Д.Исабековтің «Ата үміті» повесінен өтілген сабақты пысықтау мақсатында «Түйінді ой» стратегиясын,ал «Шығармадағы ата мен немере» сабағымда жаңа сабақты бастар алдында «Ашық сұрақ» әдісін қолданамын.Мұнда оқушылар шығарма төңірегінде бір-біріне сұрақ қойып,жауап алады. Мерсер мен Литлтон (2007) өз еңбектерінде диалог сабақта оқушылардың қызығушылығын арттырумен қатар,олардың білім деңгейінің өсуіне үлес қосатындығын атап көрсеткен болатын. Сабақ барысында оқушылардың диалог арқылы оқыту негізінде жұптық, топтық тапсырмалар қарастырылған.Себебі әдебиет сабағында оқушылардың сөйлеу мәдениеті басты назарда болады, диалог арқылы тілдесім әрекеті жақсы дамиды. Бұл орайда «Шығармадағы ата мен немере» сабағымда «Мен-саған, сен-маған», М.Мағауин «Бір атаның балалары» повесін өткен кезде сабақты қорытындылауда«Мұғалім-оқушы-мұғалім» әдісін қолданамын.

Сабақ барысында жас ерекшеліктерін ескере отырып, сыни ойлау дағдыларын қалыптастыруға арнайы тапсырмалар құрастырдым.Ол «Миға шабуыл», «Ой шақыру»,«Түйінді ой», «Тұлғаны таны», «Ашық сұрақ» сияқты әдіс-тәсілдерімнен көрініс табады. Білім сапаларын жоғарылату мақсатында оқушылармен жекелей, жұптық,топтық жұмыстардың алатын орны ерекше. Себебі, жекелей және жұптық жұмыс кезінде оқушылар өздерінің жазылым, айтылым, оқылым дағдыларын жетілдіреді. Оқушылардың өзіндік пікірлерін ортаға салып, ойын ашық жеткізуге бағыттайтын, өзара оқытуды жүзеге асыратын «Әңгіме талдау кестесі», «Джигсо», «Сыр сандық», «Кейіпкерге хат», «Суреттеу», «Ой толғау» сияқты әдіс-тәсілдерді М.Мағауиннің «Бір атаның балалары» повесі мен Д.Исабековтің «Ата үміті» повесінөткен кезде сабақ барысында қолданамын.Сол арқылы оқушылардың ойын еркін айта да,жаза да білуіне ықпал етемін. Жоспарлау үдерісінде тағы бір ескеретін мәселе, сыныптағы барлық оқушыларды оқу үдерісіне белсенді қатыстыру. Соған сәйкес, оқушылардың қабілеттерін ескере отырып, деңгейлік тапсырмалар беру мен жеке жұмыстарды кіріктіре қолдануды да назарда ұстау қажет деп таптым. Тақырыпқа сай визуал аудиал оқушылардың қажеттіліктеріне қатысты жұмыс түрлерінқолданамын деп жоспарлап отырмын. Шығарма талдау барысында белгілі бір тапсырмаларды бере отырып, есте сақтау дағдыларын қалыптастырып, өздеріне ойлануға мүмкіндік беремін. Дарынды, талантты және үлгерімі төмен оқушыларға арнайы сараланған тапсырмалар да жоспарда қарастырылған. Оны «Бес жолды өлең», «Сатылай кешенді талдау», «Екі жақты күнделік»,«Сурет салу», «Сәйкестендіру» тапсырмаларынан байқауға болады. Сондай-ақ оқушылардың сыни ойлауын жетілдіруде М.Мағауиннің «Бір атаның балалары» повесі мен Д.Исабековтің «Ата үміті» повесін өткен кезде әр мәтінді түбегейлі талдап болған соң сыныптағы кейбір дарынды балаларға жоғары деңгейлі сұрақтар қойып отырамын. Нәтижесінде сынып оқушылары өтілген тақырып төңірегінде өз қөзқарастары мен пікірлерін еркін және өмірмен байланыстыра айта алады. Оқушылардың оқуының табыстылығын арттыру мақсатында бағалау негізгі рөлге ие болғандықтан, бірнеше бағалау әдістерін жүзеге асыруды жоспарлап отырмын. Олар бағалау парақшасы,өзара бағалау, смайлик арқылы бағалау, өзін-өзі бағалау әдістері әр тапсырманы орындау барысында көрініс табады.

Тиімді кері байланыс - әрбір сабағымыздың табысты өтуіне өте үлкен ықпалын тигізетін түйінді фактор. Кері байланыс орнату мақсатында және оқушылардың оқудағы жетістіктері мен қиындықтарын анықтау үшін«Допты қағып ал», «Білім ағашы», «Қазына тау», «Екі жұлдыз,бір тілек» әдістерін сабақтың өн бойында қолдануды жоспарлап отырмын.Бұл әдістер барысында оқушылар өздерінің жұмыстарына баға беріп, дұрыс немесе бұрыс жерлерін өздері анықтай алады және өз көзқарастарын дәлелдеп, негіздеп айтуға дағдыланады деп ойлаймын. Оқушыға болсын, сабаққа болсын, мұғалімге болсын дұрыс айтылған, тиімді жеткізілген сын сол айтылған қателіктердің қайталанбауының алдын алады.

Сонымен бірге мұғалімнің де алда өткізетін сабағына жүйелі де мазмұнды жоспар жасауына септігі мол.

Қорыта келгенде, Шульман көрсеткен мұғалімнің «үш көмекшісі», яғни құзырлы мұғалімге тән белгілер: кәсіби түсінік, оқытудың тәжірибелік дағдылары, кәсіби-өнегелік тұтастық (бас, қол, жүрек) болған жағдайда оқыту табысты, мақсаты нәтижелі болады деп өз ойымды түйіндеймін.

ОРТА МЕРЗІМДІ ЖОСПАРДЫҢ ҮЛГІСІ

Қызылорда облысы Қазалы ауданы Қ.Сәтбаев атындағы №216 орта мектептің қазақ тілі мен әдебиеті пәні мұғалімі Асаубаева Құралай Болатқызы