Мәдениетіміз, руханиятымыз, әдебиетіміз әлі де ғаламтор бетінен табылмайды

Қансейіт ӘБДЕЗҰЛЫ, Әл-Фараби атындағы ҚазҰУ филология факультетінің деканы, профессор, ҚР мәдениет қайраткері:

– Қазіргі жас ақын-жазушылардың шы­­ғар­маларын оқисыз ба? Бүгінгі көр­кем әдебиет жайлы қандай көз­қа­рас­та­сыз?
– Бүгінгі қазақ әдебиеті туралы ой қоз­ға­ған кезде алдымен әдебиетіміздің даму-өркендеуі Тәуелсіз мемлекетіміздің рухани өрлеу жолындағы мақсат-мұратымен бағ­дар­лас, сабақтас екенін айту орынды. Елі­міз егемендігін алғаннан соң рухани құн­ды­лықтарымызды, Алаш арыстарын қай­тар­дық. Уақыт өте келе тарихымызды да тү­ген­деп жатырмыз. Осыған байланысты, әрине, әдебиетке де жаңа тақырыптар келді. Әдебиетіміздің бағыты өзгерді. Қа­зір­гі жас ақындар поэзиясына қарап отыр­саңыз, Тәуел­сіздік идеясын көтеретін, ел­дік, ұлт­тық құндылықтарды айтатын поэзия қа­­лып­тасып келеді. Осы поэзияда жас ақын­­­дар­дың өрлеуі, дамуы оң нәтиже бе­ріп, отыр. Оларда өзіндік жаңалықтары мен ал­ға қарай ілгерілеу байқалады. Жас­тарда бұрынғыдай таптық идеологиялық шектеу жоқ, цензура жоқ, бір сөзбен айт­қан­да, мүм­кіндігі мол. Үлкен тақырыптарға, адам­гер­шілік, ұлт тақырыптарын арқау ету­ге бо­ла­ды. Мүмкіндігі барлығынан, оның ау­қым­дығы, өлең құрылысына, бунағына, ұй­­қасына, ырғағына деген шектеу жоқ бол­ғандықтан, поэзия қазақ әдебиетінің көшін бастап келеді. Егер ақын идеялық өте те­рең ойын айтқысы келсе, оны өлеңнің кез кел­ген жанрында жеткізе алады. Маралтай Райым­бекұлы, Жарас Сәрсек, Әмірхан Бал­қы­бектің поэзиясынан жаңалықтарды жиі байқаймын. Ең бастысы, бұлар бірін-бірі қай­таламайды. Үш ақын да – өз қолтаң­ба­сын тап­қан ақындар. Орта буын ақындары Есен­­ғали Раушанов, Темірхан Медетбек, Аман­хан Әлім, Темірғали Көпбаевтар – бү­гін­гі рухани сұранысқа толық жауап беріп, қоғамның дамуына үлесін қосып отырған ақындар. Қарап отырсаңыз, қазіргі поэзия адами құндылықтарға бет бұрды. Қазіргі ақ­шаның алғашқы орынға шығуы, дүние­қо­ңыз­дықтың, парақорлықтың, баққұ­мар­лық­тың, таққұмарлықтың бірінші қатарға шығуы, мұнымен қатар, қызғаншақтық, аяқ­тан шалу, мақтаншақтық дегендердің бой көтеруі сонау Абайдың терең фи­ло­со­фия­лық поэзиясынан табылады. Қазақтың бойын­дағы мыңдаған мін қазақ поэзия­сы­ның негізгі тақырыбына айналды. Жастар поэ­зиясында қазірде тарихымызға үңілу, ұлт­тық мұраларға ден қою тенденциясы басым болды. Ұлы тұлғаларымызды тірілту немесе олардың ұлы шығармаларын айту негізгі орынға шықты. Бір ерекшелігі, сонау жы­раулар поэзиясындағы үлгілер, ка­нон­дар жастардың шығармашылығынан та­бы­ла білді. Тарихи тағдырымызды поэзия ті­лі­мен жырлау белең алды. Одан нәр алу жә­не рухани қажеттіліктерімізге жарату, әсі­ресе жастардың санасына ізгілік ұялату мақсатында қазіргі қазақ поэзиясы едәуір жұ­мыстар атқарды. Осы турасында қазақ прозасы да дамып келеді. Тұтастай алғанда қазіргі қазақ әдебиеті үлкен ізденіс үстінде дер едім. Ұлттық деңгейде ғана емес, әлем­дік деңгейге көтеріліп отыр. ХVI-XVIII ғасырлардағы классикалық әлем әдебиеті үлгілері қазақ тіліне аударылды. Гума­нис­тік­ке, ізгілікке шақыру мақсатындағы із­де­ніс­тер жасалып жатқан тұста қазақ әдебиеті тоқырау үстінде, тоқтап қалды, болашағы жоқ деген сөздерді айтпауымыз керек. Қазақ әдебиеті қазір өзінің мақсат-мұратын айқындап, үлкен арнасын тауып, жақын 10 жылдықта оқырманымен тығыз байланыста бо­лады деген үміттеміз.
– Бүгінгі көркем әдебиеттің тіліне қатысты қандай сыныңыз бар?
– Әр заман, әрбір тарихи кезең әде­биет­ке өз тілін ала келеді. Бірақ біздің ХХ ға­сырдағы классикалық әдебиетіміздің тілі біздің қазіргі тілімізден мүлдем ат үзіп кеткен тіл деуге болмайды. Шынайы әдеби көркем тіл, менің ойымша, еш уақытта қоғамға, заманға бейімделмейді. Себебі ол – мәңгілік құндылық. Сондықтан да он­да­ған ғасырлар бойы қалыптасқан қазақ ті­лі өзінің құнарын жоғалтпайды. Мен қазақ тілін өте бай тіл деп айта аламын. Қазақ поэзиясындағы жас ақындардың ізденістерін айтқан кезде тілдік ізденістерді де қосар едім. Жақсы сөз тіркестері, сөз орам­дары, жақсы кестелі жаңа сөздер. Бүгінгі әдебиеттің тілі жұтап, тоқырап, тоқ­тап, сұйылып қалған тіл емес. Әдебиеттің жан жүрегі, күре тамыры – тіл. Тіл жоқ жер­де әдебиет жоқ. Әдеби тіліміз өте құнарлы, көп қырлы әрі таза. Мұның себебі біздің әде­би тарих ХХ ғасыр әдебиеті, ХІХ ғасыр әдебиеті, бес ғасырға созылған жыраулар әдебиеті деген үш қайнардан тарап отыр­ғандығынан деп түсінуіміз керек. Міне, осы қай­нарларды көп оқыған, игерген, бойына сіңірген қаламгер, жазушы я драматургтер тарихта қалады. Ал оқымағандар ешқашан да әдебиет майданына ат ізін сала алмайды. Кеше ғана 60-жылдардағы Тәкен Әлім­құловтың, Әбдіжәміл Нұрпейісовтің, Қа­ли­хан Ысқақтың, Шерхан Мұртазаның жауһар тілі әдебиетті өркендетті. Мұның себебі олар қазақтың сөздік қорын өз шы­ғар­ма­ла­рында ойнатып қолдана алатындығында болып отыр. Ал кешегі Мұхтар Әуезовтің, Зей­нолла Қабдоловтың, Ақселеу Сей­дім­бектердің шешендігі мен сөз қолдану әдіс-тәсілдері ешқашан да зая болмауы тиіс. Сондықтан да қазіргі қазақ әдебиетінің ке­дейленіп, сұйылып кетуіне ешқандай негіз жоқ. Ұлы тұлғаларымыз, даналарымыз, көр­некті қаламгерлеріміз жасап кеткен тілді біз молынан пайдалануымыз керек. Қазір жаңа сөз тауып, жаңа тіркестерге жүгініп, «белесебед» ойлап табудың қажеті жоқ. Тіліміздің бүкіл құнары да, сөлі де клас­си­калық әдебиетімізде жатыр. Ол үшін біз Абай Құнанбаевтың, Шәкерім Құдай­бер­дінің, Мағжан Жұмабаевтың, Жүсіпбек Ай­мауытұлының, Мұхтар Әуезовтің тілін зерделей зерттеуіміз керек. Қазіргі заманда ақын-жазушыларымыз керемет сөз тір­кес­тері мен жаңа сөздерді әкеліп жатыр деп айта алмаймыз. Қазақтың көне ұғым­дары мен атауларының барлығы да, соны­мен қатар қазақтың ұлы сөз өнері мен ше­шен­дік өнері де сан ғасырлар бойы әбден қыр­налып, електен өтіп, төрт аяғынан тең тұрған, төрт құбыласы тең керемет бай тіл. Әлемде қазақ тілінен бай тіл жоқ. Киіз туырлықты түркі халықтарының барлығы да қазақ тілін құнары сақталған тіл деп мойындап отыр. Бүгінгі өмір шындығын өзіміздің құнарлы тілімізде сөйлете алсақ, одан артық бақыт та, мәртебе де жоқ.
– Сіз көп жылдардан бері қазақ әдебиетінің тарихын, қазақ прозасын, оның ішінде қазақтың суреткер қалам­гер­лерінің көрнектісі Тәкен Әлімқұлов шы­ғармашылығын үзбей зерттеп келе жа­тырсыз. Бұл зерттеулердің ендігі бе­талысы қалай болмақ?
– Ең бірінші кезекте 10 жыл бұрын Ел­ба­сымыздың тікелей бастамасымен қолға алын­ған «Мәдени мұраға» айрықша тоқ­та­луымыз керек, оның құндылығын айтуы­мыз керек. «Мәдени мұра» дегеніміз – мә­де­ниеттің барлық саласын қамтитын үлкен мемлекеттік бастама. Соның ішінде әде­биет­ке үлкен мән берілді. Жарыққа шығып жатқан «Бабалар сөзі»– жүз томдық еңбек. Кеше ғана соңғы әрпі басылған он томдық – «Қазақ әдебиетінің тарихы» еңбегі. Қазақ әдебиетінің тарихын Әуезов атындағы Әдебиет және өнер институты жанр-жанр­ға, кезең-кезеңге бөліп жазып жатыр. Өзі­міз­дің қара шаңырақ ҚазҰУ-да да қазақ әде­биетінің қысқаша тарихын екі том етіп шы­ғарып жатырмыз. Қазірде жаңадан құрыл­ған Абай институты аталмыш тақы­рып­қа бес томдық еңбекті дайындап жа­тыр. Алып Ер Тұңға, яғни ежелгі дәуір әде­бие­тінен басталып, қазіргі қазақ әдебиетіне дейінгі тарихты қамтитын үш мың жылдық әдебиетті жазып бітірдік. Осы салада «Мә­дени мұра» бағдарламасымен шыққан 10 томдығына қатыстым. Оның оныншы томын жазуға қатысып, үлкен тарау жаз­дым. «Қазақ әдеби сыны» деген тақы­рып­тағы еңбегім шықты. Одан кейін Серік Қи­ра­баевтың жетекшілігімен екі томдық «Қазақ прозасының тарихы» атты еңбегім шық­ты. Онда мен өнер тақырыбына жазыл­ған бүкіл қазақ романдарын жаздым. Ал жиыр­ма жыл уақыттай жазып жүрген тақы­ры­бым – өткен ғасырдағы, яғни 60-70 жыл­дардағы қазақ прозасының тарихы. Соның ішінде айрықша бір серпіліс болған тарихи тақырып ерекше өркендеді.  Үлкен ақындарымыз, дана­ла­ры­мыз, өнер иеле­рі­нің образдары сом­дал­ған прозалық шы­ғар­малар жақсы дамыған кез болды. Оның басында Мұхтар Әуезов бас­та­ған Сәуірбек Бақ­бергенов, Ілияс Есен­берлин, Тәкен Әлім­­құлов, Сәкен Жүнісов, Әнуар Әлім­жа­нов, Дүкенбай Досжанов, Ілия Жақанов, Мұхтар Мағауин, Қабдеш Жұ­маділовтер болды. Осы қаламгерлердің бар­лығын да қамтып, «Қазақ әдебиеті және қазақ әде­биетіндегі өнер тақырыбы» де­ген тақы­рып­ты зерттедім. Кейін оны «Әде­биет және өнер» деген үлкен мо­но­гра­­фияға айнал­дыр­дым. Қорқыттың, Абай­­дың, Ақан сері­нің, Біржан салдың, Сүгір, Тәттімбет, Ықы­лас­тардың бейнелерін, олар­дың аң-құсы мен тазы иттерін, күйлері жайлы жазылған шығармаларды зерттедім. 1960-80 жыл­дары қазақ қаламгерлері осы тақырыпқа үлкен бетбұрыс жасады. Кеңес өкіметі тұсында цензура, тапшылдық деген секілді кедергілер тұрғанда ұлттың тағдыры мен тарихын жаза алмайтынсыз. Ал мә­де­ние­ті мен өнерін жазуға болады. Осы жол­мен там-тұмдап болса да та­­ри­хымызды қолға алдық. Сонда біз ХІХ ға­сырдағы заманның тарихи шындығын көр­сете ал­дық. Мәселен, Әнуар Әлімжанов ең алғаш рет Махамбеттің бейнесін жа­са­ған, одан кейін Тәкен Әлімқұлов Махамбет тақы­ры­бына барды. Одан кейін Марат Мә­житов тұтас бір повесть арнады. Сол секілді Ілияс Жансүгіров бір кездерде атақты «Құ­лагер» деген поэма жазып еді, ал кейін Сә­кен Жүнісов екі томдық «Ақан сері» атты ро­ман жазды. Оның алдында Сұлтанмахмұт То­райғыровтың бейнесін Дихан Әбілов «Ақын арманы» деген шығармасында ар­қау етіп еді, кейіннен ол тақырыпқа қайта орал­ды. Шоқан Уәлиханов бейнесіне үлкен туын­ды жазған Сәбит Мұқанов еді, ал кейін­нен Сәуірбек Бақбергенов ол тақы­рып­қа қайта оралды.
Міне, осы тақырып менің зерттеу ны­саны етіп алған тақырыбым еді. Соның түп-қазығы Тәкен Әлімқұлов прозасы болған еді. Тәкеңмен қатар қалам тербеген он шақ­ты қаламгерлерді барынша зерттеп, жаз­дым. Бұл жерде негізгі нысаным тұл­пар­лар туралы жазылған шығармалар еді. Және де осы тақырыпты жарқыратып, дүр­кі­ретіп жазған қаламгер Тәкең еді. Тәкең ту­ралы екі монография, жекелеген бес кітап жаздым. «Әдебиет және өнер» деген мо­нографиям «Қазақ университеті» бас­па­сынан тұтас басылып шықты.
Жақында бір профессорымыз АҚШ-қа барып қайтқан екен. Сонда Американың ең атақ­ты Ель университетінің кітапханасында менің Тәкен Әлімқұловқа арналған «Арыс» баспасынан шыққан кітабым бар екен. Қазақ­стандық профессор сол кітапты көріп, ар­найы алып оқыған екен. Бұл нені біл­ді­реді? Бұл сонау Америкада біздің қазақ қаламгерлерін зерттеп жатыр деген сөз. Ал қа­зірде қазақтың сыншылары жайлы се­рия­лы мақалалар жазып жатырмын. Олар­дың ішінде Асқар Сүлейменов, Тө­леген Тоқ­бергенов, Сағат Әшімбаев, Сайлаубек Жұмабек, Зейнолла Серікқалиев, Рымғали Нұр­ғали ағаларымыз бар. 1960-70 жыл­дарда қазақ сынына бір шоғыр талантты сын­шылар келді. Бұлардың барлығы да әлемдік әдебиеттің жаңалықтарын игерген, әлемдік әдеби сынды игерген, интел­лек­туалдық деңгейі өте жоғары, жан-жақты, көп қырлы сыншылар болатын. Олар біздің қазақ әдеби сынын жаңа бір биікке көтерді. Олардың алдында Серік Қирабаев бастаған аға сыншылар, Зейнолла Қабдолов, Нығ­мет Ғабдуллин, Тұрсынбек Кәкішевтер әде­биет сынына 50-жылдары келді ғой. Ал 70-жылдары Зейнолла Серікқалиев бас­таған үлкен буын келді. Қазірде солардың шы­ғармашылығын терең зерттеп жүрмін. Қа­зіргі ғылыми ізденістерімнің бір бағыты осы. Осы сыншылардың шығармашылығын то­лық қамтып, мақалаларды толықтырып же­ке бір үлкен кітап шығару ойымда бар. Жа­қында «Қазақ әдебиеті» газетіне «Қа­рағайдың қарсы бұтағындай» деген Сай­лаубек Жұмабек туралы мақалам шықты. Сайлаубек Жұмабек қазақтың үлкен әрі та­лантты сыншысы болатын. Өмірден өт­ке­ніне бес жылдай уақыт өтті. Бұл кісі прозада да, поэзияда да, драматургияда да 50-80 жыл­дарда қалам тербеген қаламгерлердің әрқайсысына бір-бір кітап арнаған үлкен сыншы ғой. Шерхан Мұртазаға «Жұлдызды нұрлы суреткер», Қалтай Мұхамеджановқа «Титан драматург», Қалаубек Тұрсын­құ­лов­қа «Қазығұрттың перзенті», Тахауи Ах­та­новқа «Талант тектоникасы» атты ең­бек­терін ар­на­ған еді. Қазірде өзім ҚазҰУ-да 70-80 жыл­дардағы қазақ прозасы мен өнер та­қырыбында сабақ беріп жүр­ген­діктен, 10-нан астам шәкіртім осы та­қырыпта кан­ди­дат­тық еңбек қорғады. Ал үш шәкіртім док­торлық диссертация қор­ғады. Бірі Әбіш Кекіл­баевтың шығар­ма­шы­лығы, екіншісі Тәуел­сіздік жылдарындағы ізденістер, ал үшін­шісі қазақ по­вес­терінен қорғады. Алдыма қойған мақ­сатым – тұтас қазақ прозасының тари­хын толыққанды зерттеу. Бүгінде осы ба­ғыт­та өзім де, шәкірттерім де ізденіс үстіндеміз.
– Ғаламтордың көркем әдебиет ті­лі­не, әдебиеттануға ықпалын байқап отыр­­сыз ба? Жалпы, ақпараттық тех­но­­логияның әдебиетімізге, сөз өнеріне алып-қосары не болмақ?
– Қазірде ғаламтор бетінде көркем әдебиеттің керемет нұсқалары жарияланып жатыр деп айта алмаймын. Болмаса, солар туралы сын пікірлер, талқылаулар болып жа­тыр деп ойламаймын. Ғаламторды өзім күнде қадағалап отырмасам да, болжаммен білемін. Байқап отырсаңыз, мәдениетіміз, руханиятымыз, әдебиетіміз әлі де ғаламтор бетінен табылмайды. Бір атап өткім келгені, бас­пасөз беттерінде жарияланған жақсы ма­қалалар бар. Олардың газет сай­ттарында жариялануы жақсы шешім. Онда жекелеген қайраткерлер мен тұлғалардың әртүрлі саладағы ой-пікірлері болуы мүм­кін. Осы бағытта біз жақсы ілгеріледік деп ой­лаймын. Ал, өкінішке қарай, қалам­гер­ле­ріміздің шығармалары немесе оларға деген сын пікірлер ғаламтор бетінен көрін­бей­ді. Мысалы, Мұхтар Мағауиннің «Жар­мақ» романына деген үлкен-үлкен пікірлер әлі күнге дейін жоқ. Дүкенбай Досжанның, Қалихан Ысқақтың, Шерхан Мұртазаның жаңа шығармалары туралы ғаламтордан пі­­кір­лер таппайсыз. Ұсынарым, жа­рия­ла­нып жатқан шығармаларға ғалам­тор­лар­да қысқаша ғана аннотациялар беріліп отыр­са, сыншылардың болмаса жазушылардың бір-бірінің шығармаларына деген пі­кір­лерін ғаламторға енгізсе. Бірақ қазақтілді ғаламтор жақсы дамып келе жатыр. abai.kz, masa.kz, egemen.kz деген секілді сайттар ашы­лып жатыр. Оларды ашып қарайтын болсаңыз, біраз дүниені оқи аласыз. Өз ба­сым abai.kz-ті үзбей оқып отырамын. Онда ылғи тосын ой-пікірлер, өткір көзқарастар, керекті мәселелер айтылып қалады. Өзім көбірек сын айтылған мақалаларды оқи­мын. Себебі сын бар жерде алға қарай ілгерілеу бар. Өзінің ұлтына, халқына жаны ашып қараған адам ащы пікір айтуы керек. Бір ерекшелігі, қазірде сол пікірлерді қа­лам­­герлерге қарағанда журналистер көп жа­зады. Ғаламторда публицистиканың бірін­ші орынға шығып кеткен себебі сол. Көр­кем әдебиеттің рухани көшке ілесуіне үлкен дайындық керек. Бірақ бұдан қо­рық­пау керек. Қоғамдық ой-пікірді жауынгер жур­налистер қозғауы керек.
– Еліміздегі жоғары оқу орын­да­ры­ның қара шаңырағы – ҚазҰУ-ға фи­ло­лог  боламын деп келіп жатқан студент­тер жайлы не айтуға болады?
– Құдайға шүкір, қазақ тілі мен әдебиеті мамандығына сұраныс әлі күнге дейін өте көп. Қазақ әдебиетін зерттеймін, осы ма­ман­дықты таңдаймын деген балалар жыл­дан-жылға көбейіп келеді. Мен мұны фи­ло­логия факультетінің деканы ретінде то­лық сеніммен айта аламын. Жыл сайын Қазақ­станда қазақ әдебиеті мен тіліне бай­ла­нысты 300 грант бөлінеді. Соның 200 грантын ұтып алған бала біздің оқуға келіп құжат тапсырады. Мысалы, былтыр бізге түскен 400 талапкердің жартысынан көбі – қазақ тілі мен әдебиетін таңдаған ба­ла­лар. Биыл 380 бала қабылдасақ, оның 280-і – қазақ тілі мен әдебиетіне баратын ба­­ла­лар. Бұл нені білдіреді? Болашақта әде­­биетімді зерттеймін, тілші ғалым, әде­биетші ға­лым бо­ламын деген жігіттер мен қыз­дар. Ал ар­ғы жағында жазушы, қа­лам­гер, ақын бола­мын деген үлкен арман әр­қай­сысында да болатын дүние. Бұдан біздің қазақ әде­бие­тінің болашағына нық сеніммен қа­рауы­мызға болады. Сондықтан да қазақ тілі мен әдебиетіне бөлінетін мем­ле­кеттік гранттар тек көбейе беруі тиіс. Одан мемлекет те, ұлт та ұтылмақ емес. Бір ерек­шелігі, филолог бо­ламын деп келетін балалардың көбі – ауылдан келген балалар. Бұл – ауылдарда қазақ тілі мен әдебиетімізге де­ген сұраныс әлі де биік деген сөз. Қазақ тілінің құнары мен қайнары ауылда жатыр. Факуль­те­ті­міз­дегі балалардың туған жер­леріне көз сал­са­ңыз, Атыраудан Алтайға дейін, оң­түс­тік­тен солтүстікке дейінгі жер­лер­дің барлық жерінен келіп жатқандар.
– ҚазҰУ биылғы оқу жылынан бас­тап зерттеу университеті болуға қадам бас­­ты. Осы орайдағы университеттің ке­ше­гісі мен ертеңіне тоқтала кет­се­ңіз.
– Өздеріңізге белгілі, Елбасы Нұрсұлтан Әбіш­ұлы білім мен ғылым алдына үлкен мақсат қойып отыр. Негізгі мақсат – Қазақ­стандағы кем дегенде екі немесе үш ЖОО зерттеу университеті болуға тиіс. Биыл­ғы жылдың күзінен бастап біз үлкен қадамға барып отырмыз. Университет ендігіде білім беріп қана қоймай, сонымен қатар 50 пайызға дейін ғылыми- зерттеу орталығына айналады. Біздің факультеттің атауы да өзгерді – «Филология, әдебиеттану және әлем тілдері факультеті» статусына ие бол­дық. Біздің факультетте бұрын 10 кафедра бол­са, қазір ғылыми бағыттар бойынша ал­ты кафедра болып бірікті. Кафед­ра­лар­дағы ғылым докторлары саны ертеректе 2-3 қана болса, ендігіде 10 ғылым докторы бірге күш жұмылдыратын болады. Бұл – әлемдік тәжірибе. Әлемде үлкен рейтингілік компаниялар бар. Міне, сол рейтингіде алғашқы орындарға көтерілуді мақсат етіп отырмыз. Білім сапасын көтеру мәселесі ең бірінші орында тұр. Ал қазақстандық рей­тин­гілік ұйымның көрсетуімен Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті қазір­де бірінші орында тұр. Мұнда студенттерді қабылдау бұрынғы тестілік жүйемен жүзеге асады. Бірақ бакалавр дәрежесіндегі сту­дент­терге қарағанда біздің университетте магистратура дәрежесіндегі мамандықтар көптеп дайындалатын болады. Былтыр біз 500 магистр маманды дайындасақ, биыл 1000-нан астам маман даярланды. Ең үлкен жаңалықтардың бірі – ҚазҰУ педа­го­гикалық мамандықтарды жапты, тікелей ғылымға бағытталған оқу орны болып өзгер­ді. Енді педагог мамандарды дайын­да­маймыз. Осыған қарамастан, Қазақ­стан­дағы гранттардың саны жағынан бірінші орын­да біздің оқу орны тұр. Педагогикалық мамандықтарды жауып тастаса да, еліміздің түкпір-түкпірінен келіп түсушілер жыл өткен сайын көбейіп келеді. Мұның бар­лығы  білім және ғылым министрі Бақытжан Жұмағұлов мырзаның тікелей қадаға­лауы­мен жүзеге асырылуда. Сөйтіп, әлемнің алдыңғы орындарындағы Кэмбридж, Окс­форд, Сорбонна, Йель, Гарвард универ­си­тет­терінің қатарына дейін көтерілу негізгі мақ­сатымызға айналып отыр.